خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان ( نویسنده حامد قصری )

کتاب «ردپای بازمانده در شهر» اثر حامد قصری، دریچه ای فوق العاده برای سفر به تاریخ عکاسی اصفهان است که با زبانی شیرین و جستارگونه، ما را از اولین حضور دوربین در این شهر تا افول عکاسخانه ها همراهی می کند.

اصلاً فکرش را می کردید که عکس های قدیمی، جز ثبت یک لحظه، می توانند راوی داستانی عمیق و پر از جزئیات از تاریخ و فرهنگ یک شهر باشند؟ خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، دقیقاً همین کار را می کند و ما را با خودش به سفری هیجان انگیز در دل تاریخ اصفهان می برد. حامد قصری توی این کتاب، از اولین جرقه عکاسی تو اصفهان دوره قاجار گرفته تا روزگاری که عکاسخانه ها کم کم جای خودشون رو به دوربین های دیجیتال دادند، همه چیز رو با دقت و وسواس بررسی کرده. این کتاب فقط یه تاریخچه خشک و خالی از عکاسی نیست؛ بیشتر شبیه یه آلبوم پر از خاطرات و روایت های دست اوله که به ما کمک می کنه بفهمیم این شهر زیبا چطور با کمک لنز دوربین ها، رشد کرده و تغییر کرده.

برای اونایی که عاشق تاریخ، هنر، عکاسی یا اصلاً خود اصفهان هستند، این کتاب گنجینه باارزشیه. چه دانشجو و پژوهشگر باشی، چه یه عکاس حرفه ای یا آماتور، یا حتی فقط یه نفر که دوست داره از دریچه جدیدی به شهر نصف جهان نگاه کنه، «ردپای بازمانده در شهر» کلی حرف تازه و شنیدنی برات داره. توی این مقاله، می خوایم یه گشتی بزنیم توی فصل های مهم این کتاب و ببینیم حامد قصری چه یافته های جذابی رو برامون رو کرده.

درباره نویسنده: حامد قصری و جایگاه او در پژوهش عکاسی

وقتی اسم خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان میاد، اولین چیزی که به ذهن میاد، اسم نویسنده اش، حامد قصریه. خب، قصری کیه و چرا کارهای پژوهشی اش اینقدر مهمه؟ حامد قصری یه پژوهشگر و مستندساز تو حوزه عکاسیه که سال هاست داره تو این زمینه فعالیت می کنه. تخصصش بیشتر روی تاریخ عکاسی تو ایرانه و نگاه خیلی دقیقی به این موضوع داره. چیزی که کار قصری رو خاص می کنه، فقط جمع آوری اطلاعات نیست؛ اون سعی می کنه با تحلیل عمیق عکس ها و روایت ها، روح زندگی رو دوباره بهشون برگردونه.

یکی از کارهای خیلی معروف قصری که دقیقاً با همین کتاب هم ارتباط داره، مستند «ظهور و ثبوت» هست. این مستند که همزمان با نگارش کتاب ساخته شده، یه جورایی مکمل متنیه که توی کتاب می خونیم. یعنی قصری هم با کلمات و هم با تصاویر متحرک، تاریخ عکاسی اصفهان رو برای ما زنده کرده. این رویکرد پژوهشی که قصری داره، واقعاً برای احیای تاریخ عکاسی کشورمون ضروریه. اون فقط به گذشته نگاه نمی کنه، بلکه با نگاهی نو، سعی می کنه جایگاه عکاسی رو در بستر اجتماعی و فرهنگی شهرها بازتعریف کنه. همین دقت و دغدغه مندی باعث شده که کارهای اون، به خصوص همین کتاب، تبدیل به یه مرجع مهم برای همه علاقه مندان بشن.

ماهیت و چارچوب کتاب: جستارهایی در دل تاریخ

خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، یه جورایی اسمش رو ماهیتش رو فریاد می زنه: «جستارهایی». این یعنی چی؟ یعنی کتاب به جای اینکه یه روایت خطی و خشک داشته باشه، از مجموعه ای از مقالات یا همون «جستارها» تشکیل شده که هر کدوم یه گوشه ای از تاریخ عکاسی اصفهان رو روشن می کنن. این رویکرد جستارگونه یه مزیت بزرگ داره؛ به نویسنده اجازه می ده که ابعاد مختلف موضوع رو با جزئیات بررسی کنه، بدون اینکه مجبور باشه تو یه ساختار سفت و سخت بمونه. اینطوری، می تونه روی سوژه های خاص، عکاس های مشخص یا حتی دوره های زمانی متفاوت زوم کنه و اطلاعات دست اول و خیلی جذابی رو ارائه بده.

دامنه زمانی ای که این کتاب پوشش می ده، خیلی وسیعه. از ردپای اولین دوربین ها تو دوره قاجار شروع می شه و می رسه به روزهایی که عکاسخانه ها کم کم جای خودشون رو از دست دادن و عکاسی دیجیتال اومد وسط. یعنی از حدود اواسط قرن نوزدهم تا تقریباً دهه هشتاد شمسی رو شامل می شه. البته که تمرکز اصلی روی اصفهان و تحولات اون به عنوان بستر اصلی این رویدادهاست. روش پژوهشی قصری هم خیلی جالبه؛ اون فقط به عکس ها نگاه نکرده، بلکه کلی سند و مدرک رو جمع آوری کرده، با عکاس های قدیمی و خانواده هاشون مصاحبه کرده و حتی خودش هم دستی بر آتش عکاسی داره. این ترکیب از پژوهش دقیق، مصاحبه های میدانی و تحلیل تصاویر، یه اثر واقعاً غنی و پربار رو به وجود آورده که خوندنش برای هر کسی که به تاریخ و فرهنگ اصفهان علاقه داره، واجبه.

سیر تحول عکاسی در اصفهان: از دربار تا دل شهر

یکی از قسمت های جذاب خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، مسیر پرپیچ و خمیه که عکاسی تو اصفهان طی کرده. از وقتی که دوربین یه وسیله عجیب و غریب و لوکس بود تا وقتی که وارد زندگی روزمره مردم شد، کلی اتفاق افتاده که قصری با جزئیات برامون تعریفشون می کنه.

عکاسی در دوره قاجار: شروع یک سفر بصری

تصور کنید! اصفهان دوره قاجار، شهری پر از زیبایی های معماری و تاریخی. اولین بار که دوربین پاش رو به این شهر گذاشت، همه اش برمی گشت به دربار. اینجا بود که ظل السلطان، حاکم اصفهان، نقش پررنگی ایفا کرد. اون عاشق تکنولوژی های جدید بود و عکاسی هم از این قاعده مستثنا نبود. عکس هایی که اون زمان گرفته می شد، بیشتر برای ثبت دربار، افراد مهم و گاهی هم از بناهای باشکوه شهر بود.

کم کم، سروکله عکاسان اروپایی و ارمنی هم پیدا شد. اسم هایی مثل ارنست هولتسر، آنتوان سوریوگین و ژوزف پاپازیان رو حتماً شنیدید. این عکاس ها با یه نگاه متفاوت به اصفهان نگاه می کردن. هولتسر بیشتر مستندنگاری اجتماعی می کرد، یعنی از زندگی مردم عادی و کوچه و بازار عکس می گرفت. سوریوگین هم که معروف به «نقاش با دوربین» بود، عکس های هنری و پر از جزئیاتش واقعاً دیدنیه. نگاه این عکاسان خارجی بیشتر سفرنامه نگاری و مکان نگاری بود؛ یعنی اصفهان رو از چشم یه غریبه ای که دنبال کشف ناشناخته هاست، ثبت می کردن. اما عکاسان داخلی، یه جور دیگه به شهر نگاه می کردن؛ با یه دلبستگی عمیق تر و از دل مردم و محله ها.

ظهور عکاسخانه ها و فراگیر شدن عکاسی: نور به دل شهر

با گذشت زمان، عکاسی از انحصار دربار دراومد و کم کم راه خودش رو به دل شهر باز کرد. اینجا بود که عکاسخانه ها مثل قارچ سبز شدن و مردم هم علاقه زیادی بهشون پیدا کردن. عکاسخانه هایی مثل «هالیوود» و «زیبا» تو اصفهان، اسم و رسمی برای خودشون پیدا کردن. این عکاسخانه ها دیگه فقط برای افراد خاص نبودن؛ مردم عادی هم می تونستن برن اونجا و یه عکس یادگاری از خودشون و عزیزانشون بگیرن. امان الله طریقی و عباس طریقی از جمله عکاسان کلیدی و تاثیرگذاری بودن که توی این عکاسخانه ها فعالیت می کردن و کلی عکس های خاطره انگیز ثبت کردن.

تأثیر ارمنیان بر عکاسی اصفهان هم غیرقابل انکاره. محله جلفا همیشه یه مرکز فرهنگی پر جنب و جوش بوده و عکاسان ارمنی نقش مهمی تو توسعه این هنر تو اصفهان داشتن. اونا هم از نظر تکنیکی پیشرو بودن و هم تونستن عکاسی رو به بخش های مختلف جامعه اصفهان معرفی کنن.

عکاسی در بستر اجتماع و تحولات شهری: روایتگری زندگی

عکاسی تو اصفهان فقط به پرتره و مناظر ختم نمی شد؛ تبدیل شد به یه ابزار قدرتمند برای ثبت زندگی اجتماعی و تحولات شهری. دوربین ها اومدن تا لباس ها و ظاهر مردم رو نشون بدن، لحظه هایی از زندگی روزمره رو شکار کنن و حتی رویدادهای مهم اجتماعی مثل حضور پناهندگان لهستانی تو اصفهان رو ثبت کنن. این عکس ها امروز مثل یه گنجینه هستن که به ما می گن مردم چطور زندگی می کردن و چه اتفاقاتی تو شهر می افتاد.

یکی از عکاس های مردمی و مهم این دوره، عبدالله هاشمی نسب بود که با عکس های خیابانی و مردم نگاری اش، حرف های زیادی برای گفتن داشت. اون به قول رابرت کاپا، اونقدر به سوژه هاش نزدیک می شد که عکس هاش جون می گرفتن و واقعی بودن. هاشمی نسب بدون اینکه بخواد به سوژه هاش تحمیل بشه، از روزمرگی مردم، از جنبش های کارگری تو کارخونه ها و حتی از روند ساخت وسازهای جدید عکس می گرفت. این عکس ها نشون می دن که اصفهان چطور داشت مدرن و صنعتی می شد و چطور چهره شهر در حال تغییر بود. این بخش ها از کتاب، واقعاً نشون می دن که خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان چقدر عمیق به موضوع نگاه کرده.

اصفهان را نباید تنها در معماری و تاریخ آن جست وجو کرد؛ بلکه باید تمامیت وجودی آن را درک کرد تا در زیرلایه های آن به شرایط دیگری از زیست مردمان آن نیز رسید.

عکاسان مطرح و نگاه های متفاوت به اصفهان (براساس فصل های کلیدی کتاب)

یکی از بخش های واقعاً پر و پیمون خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، معرفی عکاس هایی هست که هر کدوم با نگاه خودشون، اصفهان رو ثبت کردن. قصری تو کتابش به هر کدوم از این نگاه ها ارزش می ده و نشون می ده که چطور یه شهر می تونه از دریچه های مختلف، اینقدر متفاوت و در عین حال زیبا دیده بشه.

عکاسان خارجی و سفرنامه های تصویری: اصفهان از نگاه جهان

خیلی از خارجی هایی که به اصفهان اومدن، دوربین هاشون رو هم با خودشون آوردن. اسم هایی مثل پروفسور پوپ، آنه ماری شوارتسنباخ، اینگه مورات، «ویلیام» و «پیتر» رو حامد قصری توی کتابش معرفی می کنه. هر کدوم از این ها، با یه دید خاصی به اصفهان نگاه کردن:

• نگاه توریستی: بعضی ها فقط می خواستن زیبایی های معماری و جاهای معروف رو ثبت کنن تا برای خودشون یادگاری داشته باشن یا به بقیه نشون بدن.
• نگاه مستند: بعضی دیگه، مثل هولتسر، دنبال ثبت واقعیت های اجتماعی، زندگی مردم و فرهنگ بومی بودن.
• نگاه هنری: بعضی ها هم مثل اینگه مورات، اصفهان رو با نگاه یه هنرمند می دیدن و سعی می کردن از زیبایی هاش، تصاویری هنری و منحصر به فرد خلق کنن.

این تفاوت نگاه ها باعث شده که امروز ما مجموعه ای غنی از عکس ها داشته باشیم که اصفهان رو از زوایای مختلف بهمون نشون می دن. قصری با تحلیل این عکس ها، به ما کمک می کنه تا بفهمیم هر عکاسی با چه هدفی و با چه نگاهی دوربینش رو سمت اصفهان گرفته.

عکاسان ایرانی و دغدغه های شهری و اجتماعی: هویت از دل لنز

اما عکاسان ایرانی داستانشون فرق می کرد. اونا از دل همین شهر بودن، با مشکلات و زیبایی هاش بزرگ شده بودن و دغدغه هاشون هم از جنس همین مردم بود. این عکاسان نقش خیلی مهمی تو ثبت هویت و تاریخ واقعی اصفهان داشتن:

• ثبت هویت بومی: عکاسانی مثل احمد مزین و غلامحسین عرب سحر، با نگاهی عمیق تر و بومی تر، از زندگی مردم، کوچه ها و بازارهای اصفهان عکس می گرفتن و هویت اصیل شهر رو ثبت می کردن.
• عکاسی در دوران انقلاب: دوران انقلاب اسلامی هم پر از حوادث و رویدادهای مهم بود که عکاسانی مثل مرتضی اکبری (که با سن کمش جسارت زیادی تو عکاسی از انقلاب داشت) و حتی کاوه گلستان که برای مدتی تو اصفهان بود، این لحظات حساس رو با دوربینشون ثبت کردن. عکس های اونا از حکومت نظامی، تظاهرات و وقایع انقلاب، اسناد تاریخی فوق العاده ای هستن.
• سنت شکنان در عکاسی: قصری حتی از شخصیت های خاصی مثل اشرف السادات مقصودی هم حرف می زنه که یه جورایی تو حوزه عکاسی زنان، سنت شکن بود و با نگاهی متفاوت به این موضوع پرداخت.

این بخش از کتاب نشون می ده که عکاسی تو اصفهان، فقط یه حرفه نبود؛ بلکه تبدیل شده بود به ابزاری برای روایتگری، ثبت هویت و حتی بیان دغدغه های اجتماعی. این عکاس ها با دوربین هاشون، صدای مردم و تاریخ شهر بودن و خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان این صداها رو به گوش ما می رسونه.

درون مایه های کلیدی و اهمیت پژوهشی کتاب

کتاب «ردپای بازمانده در شهر» فقط یه لیست از اسم عکاس ها و عکس ها نیست؛ در واقع یه تحلیل عمیق و چندوجهی از عکاسی تو اصفهانه. حامد قصری با نگاه پژوهشگرانه خودش، لایه های مختلفی از این هنر رو برای ما باز می کنه. بیایید ببینیم مهمترین درون مایه های این کتاب چی ها هستن که ارزش پژوهشی اون رو بالا می برن:

عکاسی به مثابه تاریخ نگاری: دوربین، راوی زمان

یکی از مهمترین نکته هایی که قصری تو این کتاب بهش تاکید می کنه، اینه که عکاسی فقط ثبت لحظه ها نیست، بلکه یه جور تاریخ نگاری بصریه. عکس ها مثل سندهای دست اول عمل می کنن؛ به ما نشون می دن که شهر چطور تغییر کرده، لباس مردم چطور عوض شده، خیابون ها چه شکلی بودن و حتی رویدادهای مهم تاریخی چه بازتابی تو زندگی روزمره داشتن. با دیدن این عکس ها، می تونیم تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اصفهان رو از نزدیک لمس کنیم. یعنی دوربین، یه قلم تاریخ نویسه که لحظه ها رو جاودانه کرده.

تطور هنر عکاسی: از تکنیک تا رویکرد

کتاب خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، به خوبی نشون می ده که هنر عکاسی تو اصفهان چطور پخته و کامل شده. از اولین دوربین های ابتدایی و تکنیک های عکاسی در آغاز کار، تا وقتی که رتوش عکس ها مد شد و بعدتر دوربین های جدید وارد بازار شدن. قصری به این جنبه های فنی هم دقت کرده و تغییرات رویکردهای هنری عکاسان رو هم بررسی می کنه. مثلاً از عکاسی پرتره خشک درباری، می رسه به عکاسی مستند اجتماعی یا حتی عکاسی خیابانی و هنری. این بخش برای کسانی که به سیر تحول تکنولوژی و هنر عکاسی علاقه دارن، واقعاً جذاب و آموزنده است.

مردم نگاری بصری: ثبت زندگی اقشار مختلف

یکی دیگه از نقاط قوت کتاب، توجهش به مردم نگاری بصریه. یعنی عکس ها فقط از بناها و افراد خاص نیستن؛ بلکه زندگی عادی مردم رو هم نشون می دن. از پوشاک و ظاهر مردم تو دوره های مختلف گرفته تا زنانگی، هویت انسانی و زندگی روزمره اقشار مختلف جامعه. حامد قصری با دقت، این عکس ها رو تحلیل می کنه و نشون می ده که چطور دوربین ها تبدیل به آینه ای برای بازتاب زندگی واقعی مردم شدن. مثلاً به پناهندگان لهستانی تو اصفهان اشاره می کنه یا جنبش های کارگری. این نگاه، به ما کمک می کنه تا با زیر و بم زندگی تو اصفهان قدیم بیشتر آشنا بشیم.

نقش عکاسخانه ها: پاتوق های فرهنگی و اجتماعی

عکاسخانه ها تو اون دوران، فقط جایی برای عکس گرفتن نبودن؛ بلکه تبدیل شده بودن به مراکز فرهنگی و اجتماعی. مردم برای دیدن عکس های جدید، حرف زدن و حتی گذروندن وقت به این عکاسخانه ها می رفتن. قصری تو کتابش به نقش عکاسخانه هایی مثل هالیوود و زیبا اشاره می کنه و توضیح می ده که چطور این مکان ها تو تاریخ اجتماعی اصفهان اهمیت پیدا کردن. این بخش از کتاب، تصویر زنده ای از فضای اون روزها رو بهمون می ده و نشون می دن که عکاسی چطور تو تار و پود زندگی اجتماعی مردم تنیده شده بود.

موزه هنرستان هنرهای زیبا: نگهبان میراث عکاسی

حامد قصری به اهمیت موزه هنرستان هنرهای زیبا اصفهان هم اشاره می کنه. این موزه، یه جورایی قلب تپنده تاریخ عکاسی اصفهانه که کلی عکس و سند باارزش رو تو خودش جا داده. قصری این موزه رو به عنوان یه نگهبان میراث عکاسی اصفهان معرفی می کنه و تاکید می کنه که چقدر حفظ و نگهداری این گنجینه ها برای نسل های آینده مهمه. این توجه به مراکز حفظ میراث فرهنگی، نشون دهنده نگاه عمیق و مسئولانه نویسنده به موضوع پژوهششه.

نقاط قوت و دستاوردهای کتاب ردپای بازمانده در شهر

بعد از خوندن خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان، آدم واقعاً می فهمه که چرا این کتاب اینقدر مهم و باارزشه. حامد قصری تونسته کاری رو انجام بده که شاید کمتر کسی سراغش رفته باشه. بیایید با هم ببینیم نقاط قوت و دستاوردهای اصلی این کتاب چی ها هستن که اون رو حسابی خاص کرده:

جامعیت پژوهش و پوشش گسترده زمانی و موضوعی

یکی از بارزترین ویژگی های این کتاب، جامعیتشه. قصری فقط به یه دوره خاص یا چند تا عکاس معروف نپرداخته؛ بلکه تاریخ عکاسی اصفهان رو از اولین ردپاهاش تو دوره قاجار شروع کرده و تا روزهایی که عکاسخانه ها کم کم از رونق افتادن، دنبال کرده. علاوه بر این، موضوعات مختلفی رو هم پوشش داده: از عکاسی درباری و نگاه خارجی ها به اصفهان گرفته تا عکاسی مردم نگارانه، اجتماعی، و حتی عکاسی دوران انقلاب. این جامعیت باعث شده که کتاب به یه مرجع کامل و مطمئن برای هر کسی که دنبال اطلاعات درباره تاریخ عکاسی اصفهانه، تبدیل بشه.

ارائه اطلاعات دست اول و کمتر شناخته شده

حامد قصری توی این کتاب، صرفاً به اطلاعات موجود بسنده نکرده. اون با یه پژوهش میدانی عمیق، کلی سند و عکس کمتر دیده شده رو جمع آوری کرده و با عکاسان قدیمی و خانواده هاشون مصاحبه های دست اولی انجام داده. نتیجه این تلاش، ارائه اطلاعاتی هست که شاید تا حالا جایی منتشر نشده بودن. این اطلاعات دست اول، ارزش پژوهشی کتاب رو چندین برابر می کنه و به خواننده کمک می کنه تا درکی نو و عمیق تر از موضوع پیدا کنه.

زبان صمیمی و روایتگر که آن را برای عموم نیز جذاب می کند

شاید فکر کنید یه کتاب پژوهشی حتماً باید زبانی خشک و رسمی داشته باشه، اما «ردپای بازمانده در شهر» این کلیشه رو به هم می زنه! حامد قصری با یه زبان صمیمی، محاوره ای و روایتگر، اطلاعات رو طوری به خواننده منتقل می کنه که حس می کنی داری یه داستان جذاب رو می خونی. این سبک نوشتاری، کتاب رو نه تنها برای پژوهشگران، بلکه برای عموم مردم و حتی اونایی که خیلی تو زمینه عکاسی متخصص نیستن هم جذاب و خواندنی می کنه. اینطوری، اطلاعات به راحتی تو ذهن می شینن و ارتباط عمیق تری با مخاطب برقرار می شه.

نقش کتاب در احیای تاریخ بصری اصفهان

این کتاب یه جورایی نفس دوباره ای به تاریخ بصری اصفهان می بخشه. عکس ها، همونطور که قصری نشون می ده، فقط تصویر نیستن؛ اونا حافظه یک شهرن. با این کتاب، ما می تونیم چهره های فراموش شده رو دوباره ببینیم، کوچه های از دست رفته رو تو ذهن خودمون ترسیم کنیم و از نو، با اصفهان قدیم ارتباط برقرار کنیم. این احیای تاریخ بصری، نه تنها برای اصفهان، بلکه برای کل میراث فرهنگی ایران ارزش زیادی داره.

اتصال به مستند ظهور و ثبوت به عنوان یک اثر تکمیلی

همونطور که قبل تر هم گفتیم، حامد قصری همزمان با نگارش این کتاب، مستند «ظهور و ثبوت» رو هم ساخته. این مستند یه جورایی بُعد تصویری کتابه و دیدنش می تونه درک شما رو از مطالب کتاب کامل تر کنه. این دو اثر، یعنی کتاب و مستند، مثل دو روی یک سکه عمل می کنن و به هم پیوند خورده ان. این ارتباط بین دو مدیوم مختلف، یه نوآوری تو کارهای پژوهشیه و نشون می ده که قصری چقدر به انتقال کامل و عمیق اطلاعات اهمیت می ده.

بخش بندی و فهرست کامل فصول (با توضیح مختصر)

برای اینکه بهتر بتونید ساختار کتاب خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان رو درک کنید و بدونید حامد قصری چطور این همه اطلاعات رو دسته بندی کرده، خوبه که یه نگاهی به فهرست فصولش بندازیم. این کتاب، 45 تا جستار یا فصل داره که هر کدوم روی یه جنبه خاص از تاریخ عکاسی اصفهان تمرکز کردن. اینجا یه خلاصه کلی از موضوعات اصلی هر بخش رو براتون آوردیم:

از عکاسان اولیه تا عکاسخانه ها: ریشه های عکاسی در اصفهان

این بخش های ابتدایی کتاب، مثل یه سفر به گذشته می مونن که اولین روزهای ورود عکاسی به اصفهان رو برامون روایت می کنن. از اینکه چطور دوربین پاش رو به اصفهان گذاشت و نقش ظل السلطان تو این ماجرا چی بود، گرفته تا معرفی عکاسان پیشگام اروپایی و ارمنی مثل ارنست هولتسر، آنتوان سوریوگین و ژوزف پاپازیان. قصری تو این فصول به مقایسه نگاه این عکاسان با هم و تأثیر ارمنیان بر عکاسی اصفهان هم می پردازه. بعدش هم به سراغ ظهور عکاسخانه ها و اهمیتشون تو فراگیر شدن عکاسی میره، مثل عکاسخانه هالیوود و زیبا و عکاسانی مثل امان الله و عباس طریقی.

فصول کلیدی در این گروه:

1. تاریخ عکاسی و چرایی های عکاسی یک شهر
2. ارنست هولتسر؛ مستندنگاری اجتماعی
3. نخستین عکاسان اصفهان
4. جاه طلبی های ظل السلطان در عکس و عکاسی اش
5. عکاسان و عکاس خانه های پیشگام اصفهان
6. آنتوان سوریوگین عکاسی که با عکسهایش نقاشی می کند
7. ژوزف پاپازیان به تاریخ اصفهان پیوست
8. تأثیر ارمنیان بر عکاسی اصفهان
9. پروفسور پوپ و نخستین نمایشگاه عکس از اصفهان
10. چهارباغ؛ نمایشگاه هنر
11. لهستانی ها در اصفهان تاریخ شدند
12. میدان نقش جهان و عکاسان سیار که مردم پسند شدند
13. عکاس خانه ی هولیوود و امان اله طریقی یک روشمندی ماندگار
14. عکاس خانه ی زیبا؛ چراغ هفتاد ساله تاریخ عکاسی اصفهان
15. عباس طریقی؛ عکاس آتلیه ای یا مستندنگار اجتماعی؟

عکاسی و رویدادهای تاریخی و اجتماعی: اصفهان از دریچه دوربین های مردمی

این گروه از فصول، عکاسی رو تو بستر تحولات اجتماعی و تاریخی اصفهان بررسی می کنه. از ثبت پوشاک و ظاهر مردم تو دوران مختلف گرفته تا عکاسی از روند ساخت وسازها و جنبش های کارگری. قصری اینجا به سراغ عکاسانی میره که نگاهی مردمی داشتن، مثل عبدالله هاشمی نسب، و حتی به عکس های یادگاری مردم و چگونگی ثبت اصفهان مدرن و صنعتی می پردازه. معرفی شخصیت هایی مثل اشرف السادات مقصودی که سنت شکن بود هم تو این بخش ها قرار می گیره.

فصول کلیدی در این گروه:

16. پوشاک و ظاهر مردم اصفهان در دوران مختلف عکاسی
17. ما یک خانواده ایم؛ عکس ام را بگیر
18. عکس های یادگاری
19. از ثبت روند ساخت تا جنبش های کارگری کارخانه ها
20. اصفهان مدرن صنعتی با گستره ی شهرک های جدید
21. اشرف السادات مقصودی سنت شکنی می کند
22. عکاسی به مثابه شغل
23. از نخستین چاپ رنگی در اصفهان تا شرکت عکس
24. هنرستان هنرهای زیبا، موزه ای که با عکس هایش زنده است

نگاه های خارجی و داخلی به اصفهان: تفاوت ها و شباهت ها

فصول پایانی کتاب، بیشتر به بررسی نگاه های متفاوت عکاسان به اصفهان اختصاص دارن. هم عکاسان خارجی که با نگاهی توریستی، مستند یا هنری به این شهر نگاه می کردن (مثل آنه ماری شوارتسنباخ، اینگه مورات و…) و هم عکاسان ایرانی که با دغدغه های شهری و اجتماعی خودشون، اصفهان رو ثبت می کردن (مثل کامران عدل، احمد مزین، غلامحسین عرب سحر و البته عکس های کاوه گلستان و مرتضی اکبری از انقلاب). این بخش ها یه جورایی نشون می ده که اصفهان چقدر برای عکاسان مختلف جذاب بوده و هست.

فصول کلیدی در این گروه:

25. عکاسان خارجی سفرنامه تصویری ثبت می کنند
26. چهلستون به روایت آنه ماری شوارتسنباخ
27. می توان تا ابد به سیاحت در اصفهان پرداخت
28. اینگه مورات؛ مارکوپولویی که به اصفهان آمد
29. «ویلیام» و «پیتر»؛ عکاسان تاریخی-توریستی
30. زمانی دیگر، یکی از جهان
31. یک عکاس اوکراینی؛ اصفهان را مینیمال روایت کرد
32. اهمیت اصفهان برای عکاسان ایرانی
33. حاشیه نگاری اصفهان به سبک عالی
34. جذابیت اصفهان برای عکاس شخصی رضاخان
35. کامران عدل؛ سفرنامه نویس عکاس
36. دغدغه ی مردم و فضای شهری
37. عکس هایی از جنس کسرائیان
38. انقلاب اصفهان، حکومت نظامی و کاوه گلستان
39. جسارت مرتضی اکبری شانزده ساله با عکاسی از حوادث انقلاب در اصفهان
40. رضانور بختیار؛ عکاس همیشه زنده
41. احمد مزین؛ مستندگار ساده ی شهری
42. حاشیه های تصویری یا عکاسی خیابانی؟
43. غلامحسین، عرب سحر اصفهان را به نمایش میگذارد
44. بازگشت به ریشه ها؛ عکسهای ایزابل اشراقی
45. مرگ عکاسخانه ها؛ مرگ تاریخ یک شهر

عکس ها در این کتاب ما را با افراد زیادی آشنا می کند، از ارمنیان اصفهان و پناهندگان لهستانی در ایران تا جهانگردهای جسوری که اصفهان را در زیبایی، همسنگ شهرهایی مانند پاریس و آمستردام دانسته اند.

نتیجه گیری: نگاهی به ارزش های ماندگار «ردپای بازمانده در شهر»

خب، رسیدیم به آخر این سفر دلنشین تو دنیای خلاصه کتاب ردپای بازمانده در شهر: جستارهایی از تاریخ عکاسی اصفهان. همونطور که دیدیم، این کتاب یه جورایی مثل یه آلبوم خانوادگیه که هر صفحه از اون پر از قصه و خاطره از شهر اصفهانه. حامد قصری با دقت و دلسوزی خاصی، تونسته نه فقط تاریخ عکاسی، بلکه تاریخ اجتماعی و فرهنگی این شهر رو از دریچه لنز دوربین ها برامون زنده کنه.

این کتاب فقط برای دانشجوها و پژوهشگرا نیست؛ اگه یه عکاسید، عاشق اصفهانید، یا اصلاً دوست دارید از یه زاویه متفاوت به گذشته کشورمون نگاه کنید، «ردپای بازمانده در شهر» یه انتخاب فوق العاده ست. قصری با زبان صمیمی و روونش، کار رو جوری راحت کرده که هر کسی می تونه باهاش ارتباط برقرار کنه و از اطلاعات دست اول و تحلیل های عمیقش لذت ببره. توصیه می کنم حتماً این کتاب رو تهیه کنید و اگه فرصت داشتید، مستند «ظهور و ثبوت» رو هم ببینید تا این تجربه بصری و نوشتاری، براتون کامل بشه. کی می دونه، شاید با خوندن این کتاب، خودتون هم دلتون خواست دوربین به دست بگیرید و «ردپای بازمانده» رو تو شهر خودتون دنبال کنید!