شیر تو شیر – نوتیفیکیت

به گزارش نوتیفیکیت آنچه می خوانید گزارش «وطن امروز» از اعلام گرانی محصولات لبنی و تکذیب لحظه آخری آن است: تا چندی پیش در ادبیات عامیانه کشور این مثال برای میهمان مطرح بود که «نان و ماستی هست با هم می خوریم» اما با افزایش قیمت نان و تخلفات بی پایان خبازان در گران فروشی و کم فروشی حالا هم اعلام شده که حمایت از ماست دبه ای ۲.۵ کیلوگرمی و ۳ قلم کالای لبنی پرمصرف هم برداشته خواهد شد. چندی پیش در پی گرانی گوشت و فرآورده های پروتئینی پیش بینی می شد کمبود این مواد مغذی با لبنیات جبران شود اما حالا با گرانی لبنیات قرار است چه چیزی جایگزین این و آن بر سر سفره اقشار کم درآمد شود؟

رضا باکری دبیر انجمن صنایع لبنی سه شنبه ۲۴ نوتیفیکیت  درباره اعلام قیمت ۴ محصول لبنی مشمول قیمت گذاری تنظیم بازاری که تاکنون با وجود افزایش قیمت شیر خام به دلیل حمایتی بودن این ۴ محصول قیمتی برای آنها تعیین نشده بود و انتظار می رفت به صورت حمایتی دیده شوند اظهار کرد: این قیمت گذاری بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار و مجوز سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان برداشته شده است.

پایان قیمت گذاری حمایتی ۴ محصول لبنی پرمصرف

باکری توضیح داد: ۴ محصول لبنی که تحت قیمت گذاری تنظیم بازاری قرار داشتند دیگر وجود ندارند و نرخ گذاری محصولات لبنی حالا تابع رشد سایر محصولات است. 

وی افزود: از امسال تمام محصولات لبنی به گروه ۴ کالایی منتقل شده و نرخ گذاری آنها به قیمت گذاری کالاهای تولید داخل مرتبط است که سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان نیز بر صحت آن نظارت خواهد کرد.

باکری تأکید کرد: شرکت ها بر اساس دفاتر قانونی و بهای تمام شده محصولات در استان های مختلف قیمت ها را ارائه می دهند و دیگر لیست قیمت واحدی برای ارائه توسط انجمن صنایع لبنی وجود نخواهد داشت. وی همچنین افزود: سازمان حمایت نرخ های جدید صنایع مختلف را با در نظر گرفتن گروه ۴ و بر اساس قیمت تمام شده محاسبه کرده و در جلسه ای که بزودی با صنایع لبنی برگزار خواهد شد این نرخ ها بررسی و در صورت نیاز اصلاح می شود.

دبیر انجمن صنایع لبنی اشاره کرد: بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار در سال گذشته همه محصولات لبنی به گروه ۴ کالایی منتقل شده بودند اما این مصوبه سال گذشته به حالت تعلیق درآمده بود. اکنون سازمان حمایت این مصوبه را فعال کرده است. با وجود تکذیب این خبر از سوی سازمان حمایت در گزارشی آثار سوء این سیاستگذاری را بر سفره مردم بررسی خواهیم کرد.

ابهامات در اعلام نرخ ها

با وجود اینکه  دبیر انجمن صنایع لبنی از انتقال محصولات لبنی به گروه ۴ (برداشته شدن حمایت قیمتی) خبر می دهد مدیرکل بازرسی و نظارت وزارت جهاد کشاورزی در روزهای اخیر خبر داده بود سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مرجع رسمی اعلام قیمت ۴ قلم فرآورده لبنی تنظیم بازاری است ولی به نظر می رسد در روزهای اخیر این مصوبه تغییر کرده و حمایت قیمتی از این ۴ قلم محصول پرمصرف لبنی برداشته شده است. بنا بر این اتفاقات و اخبار ۴ قلم محصولات لبنی که مشمول قیمت گذاری تنظیم بازاری بودند شامل پنیر UF ۴۰۰ گرمی ماست دبه ۲.۵ کیلوگرمی شیر یک لیتری کم چرب و شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی دیگر شامل نرخ گذاری دستوری نمی شود.

همه این اخبار روز گذشته در شرایطی منتشر شد که ابتدای نوتیفیکیت (کمتر از ۲۴ روز قبل) وزارت جهاد کشاورزی تصمیم به افزایش ۲۰ درصدی قیمت شیر خام از ۱۵ هزار تومان به ۱۸ هزار تومان گرفت. این خبر نشان دهنده دومین افزایش قیمت کالاهای اساسی پس از نان بود لذا به نظر می رسد با قیمت های کنونی برخی اقشار از مصرف لبنیات باز خواهند ماند.

تأثیر افزایش قیمت لبنیات بر سفره مردم

از ابتدای سال جاری کاهش چشمگیر سرانه مصرف لبنیات در کشور نگرانی های زیادی را به همراه داشته است. فعالان صنعت لبنیات و دامپروری سال گذشته با مطالبه افزایش قیمت به این نکته اشاره کردند که قیمت های دستوری دولت به ضرر آنها تمام شده است.

 لبنیات از ابتدای سال ۲ بار تغییر قیمت داشته و این امر موجب کاهش خرید و مصرف مردم شده است. یکی از مغازه داران در مرکز شهر در گفت وگو با خبرنگار «وطن امروز» اظهار داشت: قبل از افزایش ۲۵ درصدی قیمت میزان فروش روزانه لبنیات بالاتر رفته بود اما با افزایش مجدد قیمت شیر و لبنیات در ابتدای نوتیفیکیت دوباره میزان فروش کاهش یافت. وی همچنین به عدم شفافیت در تغییرات قیمتی دولت اشاره کرد و گفت: شرکت ها به طور مداوم قیمت ها را افزایش می دهند و اعلام قیمت از سوی دولت اثری بر افزایش قیمت شرکت ها ندارد. مغازه داران دیگر نیز در گفته هایی مشابه معتقدند لبنیات تغذیه ای ضروری است و افزایش قیمت کاهش فروش را به همراه داشته و تأکید داشتند به دلیل گرانی مصرف شیر و ماست کاهش داشته است در حالی که پنیر به دلیل عدم وجود جایگزین همچنان فروش ثابتی دارد.

یکی دیگر از مغازه داران در حوالی میدان ولیعصر نیز گفت: از ابتدای سال شرکت ها ۲ بار قیمت ها را تغییر داده اند.  وی افزود: به محض افزایش قیمت فروش محصولات کاهش می یابد حتی اگر این افزایش هزار تومان باشد. این فروشنده با اشاره به کاهش خرید مغازه داران از شرکت ها گفت: محصولات لبنی با وجود کاهش خرید باز هم روی دست مغازه داران می ماند.

این در حالی است که کارشناسان سلامت اعتقاد دارند این افزایش قیمت ها بویژه در سال های آینده سلامت جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

تأثیر کاهش مصرف لبنیات بر سلامت

زهرا اولادی کارشناس تغذیه در پاسخ به این پرسش که کاهش مصرف لبنیات چه تأثیری بر سلامت دارد گفت: در شرایط اقتصادی کنونی با توجه به افزایش قیمت ها حتی برای جایگزین های لبنیات باید بر اولویت بندی مصرف لبنیات تمرکز کرد تا سلامت خانواده ها حفظ شود.

اولادی ادامه داد: اگر لبنیات به طور کامل از رژیم غذایی حذف شود لازم است رژیم غذایی به گونه ای تنظیم شود که منابع کلسیم پروتئین و ویتامین D از سایر مواد غذایی تأمین شود. این در حالی است که گوشت و فرآورده های آن به عنوان منبع این مواد مغذی وضعیتی بسیار بدتر از لبنیات دارند.  وی هشدار داد: حذف لبنیات از رژیم غذایی مردم می تواند در آینده هزینه های سنگینی برای درمان بیماری هایی مانند پوکی استخوان به همراه داشته باشد و هزینه ای بسیار بالاتر از حمایت قیمتی کنونی را به سیستم سلامت تحمیل خواهد کرد.

اولادی پیشنهاد داد ماست دوغ و سپس پنیر جایگزین شیر شوند و افزود: حتی اگر مجبور شویم روزانه مقدار کمتری مصرف کنیم ماست باید جزو برنامه غذایی باشد. ماست نه تنها حاوی کلسیم است بلکه به سلامت دستگاه گوارش و تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می کند.

روایت های متفاوت از افزایش قیمت لبنیات

تولیدکنندگان لبنیات نگران این گرانی هستند چراکه کاهش تقاضای داخلی و عدم توانایی در رقابت با محصولات خارجی چالش های بیشتری برای آنها به وجود خواهد آورد. پیش بینی ها از افزایش قیمت لبنیات بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است و این موضوع در گزارش های مختلف بررسی شده است.

یکی از نکات قابل توجه در بازار فرآورده های لبنی این است که محصولات لبنی بویژه شیر بطری به طور فزاینده ای در قفسه ها نایاب شده اند. فروشندگان می گویند جز پنیر ۴۵۰ گرمی UF دیگر محصولات در سبد کالایی برندهای مختلف کمبود دارند.

این اخبار نشان از این موضوع دارد که تولیدکنندگان برای فرار از قیمت گذاری مصوب به تولید محصولات با تغییرات جزئی می پردازند. به عنوان مثال به جای ماست ۲.۵ کیلوگرمی با نرخ مصوب ماست ۲ کیلویی با قیمت دلخواه تولید می شود. یکی از فعالان این حوزه که مایل به انتشار نامش نبود به خبرنگار «وطن امروز» گفت: تولید محصولات با نرخ مصوب توجیه اقتصادی ندارد و تولیدکنندگان علاقه ای به تولید این محصولات ندارند در نتیجه بسیاری از برندها به سمت تولید محصولات لوکس مانند بستنی های شکلاتی گرایش پیدا کرده اند که سود بیشتری برای آنها دارد.

اهمیت قیمت گذاری شیر و نظارت بر صنعت لبنی

نادر قلی ابراهیمی عضو کمیسیون کشاورزی آب منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با «وطن امروز» درباره عدم حمایت از ۴ محصول پرمصرف لبنی گفت: مصرف مواد لبنی بویژه شیر تأثیر زیادی بر سلامت جامعه دارد و مصرف این محصولات باید مورد حمایت قرار گیرد.

ابراهیمی اعلام کرد: قیمت خرید شیر از دامداران ۲۰ درصد افزایش یافته است. با این حال  این افزایش قیمت به تنهایی نمی تواند هزینه های تولید دامداران را پوشش دهد. همچنین وی هشدار داد نباید این افزایش قیمت بهانه ای برای کارخانه های فرآوری لبنیات شود تا قیمت محصولات را به طور نامتعارف افزایش دهند.

نماینده مردم در مجلس به جلسه ای که هفته گذشته با وزیر جهاد کشاورزی برگزار شد اشاره کرد و افزود: یکی از مباحث اصلی مطرح شده در این جلسه وضعیت محصولات لبنی بود. 

ابراهیمی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها یارانه های قابل توجهی به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی پرداخت می شود و نهاده های مورد نیاز آنها با قیمت پایین تری تأمین می شود تا هزینه های تولید کاهش یابد.

وی تصریح کرد: با کاهش هزینه های تولید فروش شیر با حداقل افزایش قیمت می تواند از نظر اقتصادی به صرفه باشد. ابراهیمی بر لزوم نظارت دقیق بر کارخانه های فرآوری شیر و تولید لبنیات تأکید کرد: افزایش نامتعارف قیمت ها بر کالاهای حمایتی نباید تحمیل شود تا سرانه مصرف میان اقشار ضعیف کم نشود.

ابراهیمی همچنین بر ضرورت تقویت قدرت نظارتی دستگاه های مربوطه تأکید کرد تا از افزایش قیمت های نامتعارف جلوگیری و با متخلفان برخورد شود. 

نماینده مردم در مجلس تأکید کرد: باید با کارخانه های لبنی اتمام حجت شود تا هزینه های جانبی خود را مدیریت کنند و افزایش قیمت نهایی محصولات را به حداقل ممکن برسانند. با این رویکرد می توان اطمینان حاصل کرد مصرف لبنیات در جامعه حفظ شود و فشار اقتصادی کمتری به خانوارها وارد شود.

وی در پایان گفت: با تعارف نمی توان کار را پیش برد چرا که محدودیت درآمد و هزینه های زندگی مردم نباید به کاهش مصرف لبنیات منجر شود.

افزایش قیمت لبنیات از دیدگاه تولیدکنندگان

تولیدکنندگان لبنیات افزایش قیمت را ناشی از تغییرات در هزینه های تولید از جمله حقوق و دستمزد و قیمت مواد پتروشیمی می دانند. با این حال در نهایت این مصرف کننده است که بار این افزایش قیمت را به دوش می کشد. حال سوال این است: پس از افزایش قیمت شیر خام محصولات لبنی چه میزان افزایش قیمت خواهند داشت و نقش سازمان های حمایتی در این چرخه تا چه حد است؟

کاهش مصرف داخلی یکی از نخستین پیامدهای افزایش قیمت شیر خام و به تبع آن محصولات لبنی است. این کاهش مصرف می تواند تأثیرات منفی جدی بر سلامت جامعه در سال های آینده داشته باشد. فعالان صنعت لبنیات نیز از این افزایش قیمت چندان خشنود نیستند زیرا کاهش مصرف داخلی به کاهش فروش آنها منجر می شود. همچنین مشکلات صادرات شیرخشک را نیز باید مد نظر داشت زیرا این موضوع چالش های بیشتری برای تولیدکنندگان ایجاد خواهد کرد.

با برداشته شدن حمایت از ۴ قلم کالای پرفروش لبنیاتی برخی کارشناسان و فعالان صنعت لبنیات به انتقاد از این اقدام پرداخته و تأکید کردند با وجود کاهش جهانی نرخ نهاده ها افزایش قیمت شیر خام به این میزان غیرمنطقی به نظر می رسد اما تولیدکنندگان و فعالان بازار لبنیات در پاسخ به تورم در سایر هزینه های تولید از جمله حقوق و دستمزد و هزینه های مواد اولیه اشاره می کنند.

چرایی افزایش قیمت شیر خام

با توجه به اینکه از شهریور شیردهی گاوها افزایش یافته و عرضه نیز بالاتر رفته این سوال مطرح می شود که چرا قیمت شیر خام در زمان افزایش عرضه و همچنین بیش از نرخ تورم سالانه افزایش یافته است. علی احسان ظفری رئیس هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان فرآورده های لبنی به متغیرهای متعددی اشاره کرد که در افزایش قیمت لبنیات موثر بوده اند. وی توضیح داد: دامداران به دلیل افزایش قیمت علوفه خواستار افزایش قیمت شیر خام شده اند.

 ظفری همچنین عنوان کرد: دولت در ابتدای سال با هزینه ای مناسب تر از سال گذشته علوفه دامداران را تأمین کرده و در صورت ذخیره سازی مناسب نیازی به افزایش قیمت لبنیات نبود. با این حال به درخواست دامداران وزارت جهاد کشاورزی قیمت شیر خام را ۲۰ درصد افزایش داد.

ظفری به تأثیر افزایش قیمت ها بر کاهش مصرف سرانه لبنیات اشاره کرد و گفت: هرگونه افزایش قیمت می تواند منجر به کاهش مصرف آن محصول شود. لبنیات یکی از نیازهای اساسی جامعه است و افزایش قیمت ها بویژه بر قشرهای کم درآمد تأثیر منفی می گذارد. همچنین مصرف لبنیات تأثیر مستقیمی بر سلامت افراد دارد و بر رشد قد سلامت استخوان ها و سلامت مادران آینده تأثیرگذار است.

سازمان حمایت افزایش ۳۰ درصدی قیمت لبنیات را تکذیب کرد

سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان لغو قیمت گذاری ۴ محصول لبنی و افزایش ۳۰ درصدی قیمت لبنیات با مصوبه ستاد تنظیم بازار و مجوز سازمان حمایت را تکذیب کرد.

 شایان ذکر است سازمان حمایت در ساعات پایانی دیروز ۲۴ نوتیفیکیت با اشاره به اخبار منتشره به نقل از دبیر و سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران مبنی بر لغو قیمت گذاری ۴ محصول لبنی بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار و مجوز سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و افزایش ۳۰ درصدی محصولات لبنی اعلام کرد: طی اطلاع واصله از مسؤولان تنظیم بازار و سازمان حمایت هیچ گونه مصوبه و مجوزی از مراجع فوق یا سایر دستگاه های ذی مدخل در این باره صادر نشده و اخبار فوق مورد تأیید نیست.

چرخه تولید و تأمین

در کنار موارد گفته شده باید مد نظر داشت تولیدکنندگان به طور طبیعی بر اساس عرضه و تقاضا عمل می کنند و هرگونه کاهش در مصرف سرانه به کاهش تولید منجر خواهد شد. در حال حاضر تولید شیرخشک و کره به عنوان سوپاپ اطمینان برای مدیریت مازاد شیر خام در نظر گرفته شده است.

در گذشته شیرخشک تنها به میزان نیاز داخلی تولید می شد اما اکنون با کاهش مصرف سرانه لبنیات مازاد شیر خام به شیرخشک و کره تبدیل می شود. کره به کشورهای اوراسیا و شیرخشک به کشورهایی نظیر افغانستان پاکستان و عراق صادر می شود. این وضعیت در نهایت منجر به کوچک تر شدن سفره مردم خواهد شد.

پایان خبر نوتیفیکیت