مراحل دریافت مهریه توسط زن

مهریه حق قانونی و شرعی شماست و برای دریافت آن، دو مسیر اصلی وجود دارد: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک یا از طریق دادگاه خانواده. انتخاب هر کدام به شرایط شما بستگی دارد، اما در هر دو حالت، آگاهی از مراحل و قوانین به شما کمک می کند تا با آرامش و اطمینان بیشتری حقوق خودتان را پیگیری کنید.

پیگیری مهریه، خصوصاً وقتی که زندگی مشترک دچار چالش شده، می تواند فرآیند سختی باشد. این مقاله یک راهنمای جامع و قدم به قدم است تا شما را با تمام جزئیات مطالبه مهریه، از تعریف و انواع آن گرفته تا هزینه ها و مدت زمان، آشنا کند. هدف اینه که هیچ ابهامی براتون باقی نمونه و بتونید با دانش کافی، بهترین تصمیم رو برای احقاق حق خودتون بگیرید. پس با ما همراه باشید تا ببینیم چطور می تونید مهریه خودتون رو بگیرید.

۱. مهریه چیه؟ بیا با مفهوم و انواعش آشنا بشیم!

مهریه، که تو قانون بهش «صداق» هم می گن، یک تعهد مالیه که مرد در زمان عقد ازدواج به زن خودش متعهد میشه بپردازه. این تعهد صرفاً یک هدیه نیست، بلکه یک حق قانونی و شرعی برای زن محسوب میشه. خیلی ها فکر می کنن مهریه فقط سکه یا پوله، در حالی که می تونه هر چیزی باشه که ارزش مالی داشته باشه و هر دو طرف (زن و مرد) سرش توافق کرده باشن. مثلاً می تونه یک ملک، یک خودرو، کالای مشخص یا حتی آموزش یک مهارت باشه.

۱.۱. مهریه در قانون و شرع یعنی چی؟

از نظر شرعی، مهریه نشانه ای از صداقت و تعهد مرد به زندگی مشترکه و بلافاصله بعد از عقد، زن مالک اون میشه، حتی اگه هیچ وقت زندگی مشترک شروع نشه. تو قانون هم، مهریه یک بدهی (دین) محسوب میشه که مرد باید اون رو بپردازه و زن هر وقت بخواد، می تونه اون رو مطالبه کنه. این حق، همونقدر که توی قرآن و سنت تاکید شده، توی قانون مدنی ما هم به رسمیت شناخته شده.

۱.۲. انواع مهریه (از نظر فقهی)

مهریه از نظر فقهی به سه دسته اصلی تقسیم میشه که شناختشون برای هر کسی که می خواد مهریه رو پیگیری کنه، خیلی مهمه:

1. مهرالمسمی: این نوع مهریه همونیه که از اسمش پیداست؛ یعنی مقدارش توی عقدنامه مشخص شده و هر دو طرف (زوج و زوجه) روی اون توافق کردن. مثلاً «۱۰۰ سکه بهار آزادی» یا «یک دانگ آپارتمان». معمولاً اکثر مهریه ها از همین نوع هستن.
2. مهرالمثل: گاهی وقت ها ممکنه توی عقدنامه مهریه مشخص نشده باشه یا اینکه تعیین اون باطل باشه. تو این جور مواقع، برای تعیین مهریه، به وضعیت زن از نظر سن، زیبایی، موقعیت اجتماعی، تحصیلات و عرف خانواده اش نگاه می کنن و مهریه ای رو که برای دختری با همین مشخصات در نظر گرفته میشه، تعیین می کنن. این مهرالمثل بیشتر در صورت برقراری رابطه زناشویی و بعد از اون و در نبود مهرالمسمی مطرح میشه.
3. مهرالمتعه: این نوع مهریه وقتی مطرح میشه که توی عقدنامه مهریه مشخص نشده باشه و قبل از اینکه زن و شوهر با هم زندگی کنن (یعنی قبل از نزدیکی)، از هم جدا بشن. تو این شرایط، بر اساس وضعیت مالی و شأن مرد، مهریه ای برای زن تعیین میشه که بهش مهرالمتعه می گن. هدف از این مهریه، جبران کردن وضعیت زن به خاطر جدایی نابهنگامه.

۱.۳. انواع مهریه (از نظر زمان مطالبه)

وقتی پای مطالبه مهریه به میون میاد، دو نوع اصلی مهریه رو داریم که تعیین می کنه زن چطور و چه زمانی می تونه مهریه خودش رو بگیره:

1. مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه ست. یعنی زن هر وقت که اراده کنه، می تونه مهریه اش رو از مرد بخواد. برای گرفتن این مهریه، زن لازم نیست ثابت کنه که مرد توانایی مالی داره؛ فقط کافیه مطالبه کنه. اگر مرد توانایی پرداخت نداشته باشه، خودش باید اعسار (ناتوانی در پرداخت) رو اثبات کنه و تقاضای قسط بندی بده.
2. مهریه عندالاستطاعه: تو این حالت، زن فقط وقتی می تونه مهریه اش رو بگیره که ثابت کنه مرد توانایی مالی برای پرداخت اون رو داره. به عبارتی، بار اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زنه. این نوع مهریه معمولاً وقتی تعیین میشه که میزان مهریه خیلی زیاده و از اول مشخصه که مرد نمی تونه همه رو یکجا بده. البته این نوع مهریه کمتر رایجه و چالش های خودش رو برای زن داره، چون اثبات توانایی مالی مرد کار راحتی نیست.

۲. چه شرایطی لازمه تا بتونی مهریه ات رو مطالبه کنی؟

برای اینکه بتونی مهریه خودت رو پیگیری کنی و بگیری، یک سری شرایط قانونی هست که باید رعایت بشن. این شرایط ضمانت می کنه که مطالبه مهریه شما از نظر حقوقی کاملاً درسته.

۲.۱. شرایط عمومی مهریه (قانونی بودن مهریه)

• داشتن ارزش مالی و مشخص بودن میزان آن: مهریه باید چیزی باشه که بشه براش ارزش پولی قائل شد. مثلاً «عشق مرد» نمی تونه مهریه باشه. همچنین، مقدارش باید دقیق و معلوم باشه؛ مثلاً «یک کیلو طلا» یا «۱۰۰ سکه».
• ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج: برای مطالبه مهریه، خصوصاً از طریق اداره ثبت، خیلی مهمه که مهریه شما در سند ازدواج رسمی ثبت شده باشه. تفاوت عقد دائم و موقت تو این زمینه خیلی مهمه. مهریه در عقد دائم توی دفترخانه رسمی ثبت میشه، اما در عقد موقت (صیغه نامه)، ممکنه رسمی نباشه و این کار رو برای پیگیری از طریق ثبت سخت می کنه.
• حال بودن مهریه (عدم تعهد به پرداخت در آینده): این یعنی توی سند ازدواج، مرد تعهدی برای پرداخت مهریه در آینده (مثلاً بعد از ۱۰ سال یا وقتی بچه دار شدیم) نداده باشه. مهریه باید همین الان قابل پرداخت باشه تا بشه اون رو مطالبه کرد.

۲.۲. وضعیت عقد

حالت های مختلف عقد هم روی نحوه مطالبه مهریه تاثیر می ذاره:

• مهریه در عقد دائم: در عقد دائم، زن می تونه هر زمان که بخواد، حتی در طول زندگی مشترک، مهریه خودش رو مطالبه کنه.
• مهریه در عقد موقت (صیغه نامه) و تفاوت های آن در مطالبه: توی عقد موقت، اگه مهریه تعیین نشده باشه، عقد باطله. اگه هم تعیین شده باشه ولی رسمی ثبت نشده باشه، مطالبه اون از طریق دادگاه کمی متفاوت میشه. برای مطالبه مهریه عقد موقت، معمولاً باید مستقیم به دادگاه مراجعه کرد و دیگه راه اجرای ثبت رو نداره.
• مهریه زن باکره در صورت طلاق یا فوت همسر: اگه زن باکره باشه و قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) از همسرش جدا بشه، نصف مهریه بهش تعلق می گیره. اگه خدای نکرده مرد فوت کنه، کل مهریه به زن باکره تعلق می گیره.
• مهریه زن غیرباکره در دوران عقد یا پس از آن: برای زن غیرباکره، چه در دوران عقد و چه بعد از اون، در صورت مطالبه، کل مهریه بهش تعلق می گیره.

۳. چه مدارکی برای شروع فرآیند مهریه لازمه؟

برای اینکه بتونید فرآیند دریافت مهریه رو شروع کنید، یک سری مدارک ضروریه که باید از قبل آماده کنید. این مدارک چه از طریق اداره ثبت اقدام کنید و چه از طریق دادگاه، حتماً لازمتون میشه.

داشتن مدارک کامل و آماده، قدم اول برای یک پیگیری سریع و بدون دردسره. قبل از هر اقدامی، مطمئن بشید که همه این ها رو جمع و جور کردین.

۳.۱. مدارک هویتی زوجه

• شناسنامه: اصل شناسنامه شما برای احراز هویت.
• کارت ملی: اصل کارت ملی شما هم به همین منظور لازمه.

۳.۲. سند ازدواج

• اصل یا رونوشت معتبر آن: مهمترین مدرک، سند ازدواج یا عقدنامه شماست. اگه به اصل سند دسترسی ندارید (مثلاً پیش همسر سابقتون مونده یا گم شده)، نگران نباشید. می تونید با مراجعه به همون دفترخونه ای که عقد رو انجام دادید، درخواست یک رونوشت برابر اصل رو بدید. دفترخونه موظفه این رونوشت رو بهتون بده.

۳.۳. ثبت نام در سامانه ثنا

• اهمیت و نحوه انجام آن: برای هر گونه اقدام قضایی یا ثبتی، حتماً باید تو سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید. این سامانه پل ارتباطی شما با مراجع قضاییه و ابلاغیه ها و پیامک ها از طریق همین سامانه بهتون میرسه. می تونید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا حتی به صورت آنلاین (اگه قبلاً احراز هویت کرده باشین) تو این سامانه ثبت نام کنید.

۳.۴. سایر مدارک (اختیاری اما مفید)

این مدارک ممکنه اجباری نباشن، اما می تونن تو روند پرونده خیلی کمکتون کنن، خصوصاً اگه بخواید اموال همسرتون رو توقیف کنید:

• تصویر سپرده بانکی: اگه از حساب های بانکی همسرتون اطلاع دارید یا تصویری از اون ها دارین.
• پلاک ثبتی ملک: اگه می دونید همسرتون ملکی داره، پلاک ثبتی اون می تونه برای توقیف ملک مفید باشه.
• مشخصات خودرو: اگه همسرتون خودرویی داره، مدارک یا مشخصات اون (مثل شماره پلاک) برای توقیف خودرو کاربردیه.
• اوراق بهادار یا سهام: اگه اطلاع دارید که همسرتون سهام یا اوراق بهادار داره.
• سایر اسناد دال بر اموال زوج: هر مدرک دیگه ای که نشون بده همسرتون مالی داره و به نام اونه، می تونه تو این مرحله به دردتون بخوره.

۴. مراحل دریافت مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (روش ترجیحی)

یکی از راه های معمول و نسبتاً سریع تر برای مطالبه مهریه، اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاکه. این روش مخصوص مهریه هایی هست که توی عقدنامه رسمی ثبت شدن.

۴.۱. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج

• درخواست صدور اجرائیه: اولین قدم اینه که با مدارک شناسایی و اصل یا رونوشت سند ازدواجتون، برید به همون دفترخونه ای که عقدتون رو ثبت کرده. اونجا باید درخواست صدور اجرائیه مهریه رو بدید. یک سری فرم هست که باید پر کنید و هزینه اولیه رو هم پرداخت کنید (که معمولاً بین پانصد هزار تا دو میلیون تومانه). این اجرائیه در واقع یک سند رسمی برای مطالبه مهریه شماست.
• اهمیت مراجعه به دفترخانه محل وقوع عقد: یادتون باشه که حتماً باید به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کنید؛ هیچ دفترخونه دیگه ای نمی تونه براتون اجرائیه صادر کنه.

۴.۲. پیگیری در اداره اجرای ثبت

بعد از اینکه اجرائیه از دفترخونه صادر شد، حالا نوبت اداره اجرای ثبته:

• دریافت شماره بایگانی پرونده و تشکیل پرونده اجرایی: باید اجرائیه رو به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ببرید. اونجا یک پرونده اجرایی براتون تشکیل میشه و یک شماره بایگانی می گیرید که با اون می تونید پرونده تون رو پیگیری کنید.
• ابلاغ اجرائیه به زوج (توضیح مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت): اداره ثبت، اجرائیه رو رسماً به همسر شما ابلاغ می کنه و بهش ۱۰ روز فرصت میده تا مهریه رو پرداخت کنه. این ابلاغیه معمولاً از طریق سامانه ثنا انجام میشه.
• درخواست استعلام و توقیف اموال زوج: اگه همسرتون تو این ۱۰ روز مهریه رو پرداخت نکرد، شما می تونید درخواست استعلام اموالش رو بدید. اداره ثبت از نهادهای مختلف مثل بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد (برای ملک)، راهور (برای خودرو)، بورس و… استعلام می گیره تا دارایی های همسرتون رو پیدا کنه. بعد از شناسایی اموال، می تونید درخواست توقیف اون ها رو بدید.
  • نحوه استعلام دارایی ها: همونطور که گفتیم، شامل حساب های بانکی، املاک، خودرو، اوراق بهادار و حتی حقوق دریافتی میشه.
  • مراحل توقیف اموال: توقیف یعنی اون اموال دیگه قابل معامله یا انتقال نیستن تا از محلشون مهریه شما پرداخت بشه. البته یک سری از اموال هستن که جزو «مستثنیات دین» محسوب میشن و قابل توقیف نیستن، مثلاً منزل مسکونی که تنها محل سکونت مرد باشه، وسایل ضروری زندگی و مقدار مشخصی از حقوق ماهیانه.
• درخواست ممنوع الخروجی زوج (اختیاری): اگه نگران هستید که همسرتون از کشور خارج بشه و دسترسی بهش سخت بشه، می تونید درخواست ممنوع الخروجی رو از اداره ثبت بدید. این کار باعث میشه تا وقتی مهریه پرداخت نشده یا تعیین تکلیف نشده، همسرتون نتونه از کشور خارج بشه.
• مزایده اموال توقیف شده: اگه اموال توقیف شده قابل فروش باشن (مثل ملک یا خودرو)، اداره ثبت اون ها رو به مزایده می ذاره و مبلغ حاصل از فروش رو به عنوان مهریه به شما پرداخت می کنه.

۴.۳. مزایا و معایب روش ثبتی

روش ثبتی هم مثل هر روش دیگه ای، مزایا و معایب خاص خودش رو داره:

• مزایا:
  • سرعت بیشتر: معمولاً فرآیند پیگیری مهریه از طریق ثبت، نسبت به دادگاه سریع تره، چون نیازی به تشکیل جلسات متعدد دادگاه و صدور حکم نداره.
  • هزینه کمتر: هزینه های اولیه و دادرسی در این روش کمتر از دادگاهه. نیم عشر دولتی هم (یک بیستم مهریه) فقط در صورت وصول مهریه دریافت میشه.
  • ممنوع الخروجی سریع: درخواست ممنوع الخروجی از طریق ثبت خیلی سریع تر انجام میشه.
• معایب:
  • نیاز به شناسایی اموال: اگه همسرتون هیچ مالی به اسم خودش نداشته باشه یا شما نتونید اموالش رو شناسایی کنید، این روش به نتیجه نمی رسه.
  • انتقال اموال: ممکنه مرد بعد از ابلاغ اجرائیه، فرصت پیدا کنه که اموالش رو منتقل کنه تا نتونید بهشون دسترسی پیدا کنید (هرچند معامله به قصد فرار از دین خودش جرمه و قابل پیگیریه).

۵. مراحل دریافت مهریه از طریق دادگاه خانواده

گاهی وقت ها، به دلایل مختلف، اقدام از طریق اداره ثبت به نتیجه نمی رسه یا اصلا این مسیر انتخاب شما نیست. در این شرایط، راه دوم، یعنی مراجعه به دادگاه خانواده، پیش روی شماست.

۵.۱. شرایط مراجعه به دادگاه

شما در موارد زیر می تونید مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کنید:

• در صورت عدم شناسایی اموال زوج از طریق ثبت: اگه از طریق اداره ثبت اقدام کردید ولی نتونستید مالی از همسرتون پیدا کنید، با گرفتن یک گواهی «عدم کفایت اموال» از اداره ثبت، می تونید به دادگاه مراجعه کنید.
• در صورت وجود اختلافات پیچیده: بعضی وقت ها ممکنه همسرتون کلاً مهریه رو انکار کنه یا بگه قبلاً پرداخت کرده، یا ادعاهای دیگه ای داشته باشه که نیاز به بررسی قضایی داشته باشه.
• اختیاری بودن مراجعه مستقیم به دادگاه: یک بخشنامه جدید از قوه قضائیه (۲۴ مهر ۱۴۰۳) صادر شده که طبق اون، دیگه الزامی نیست حتماً اول به اداره ثبت برید. شما می تونید مستقیماً و به انتخاب خودتون، به دادگاه خانواده دادخواست مهریه بدید. این بخشنامه آزادی عمل بیشتری به شما میده.

۵.۲. اخذ گواهی از اداره اجرای ثبت (در صورت شروع از ثبت)

اگه اول از طریق اداره ثبت اقدام کرده باشید و اونجا به نتیجه نرسیدید، لازمه از اداره ثبت گواهی «عدم کفایت اموال» بگیرید. این گواهی نشون میده که همسرتون مالی برای پرداخت مهریه نداره یا اموالش کافی نیستن و حالا باید پرونده تو دادگاه پیگیری بشه.

۵.۳. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

• تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: برای شروع کار تو دادگاه، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. اونجا کارشناس ها بهتون کمک می کنن تا دادخواست مطالبه مهریه رو تنظیم و ثبت کنید. توی این دادخواست باید مشخصات کامل خودتون و همسرتون، میزان مهریه، تاریخ عقد و درخواست های مشخصتون رو بنویسید.
• درخواست تأمین خواسته: این قسمت خیلی مهمه! همزمان با ثبت دادخواست مهریه، حتماً درخواست «تأمین خواسته» رو هم مطرح کنید. تأمین خواسته یعنی از دادگاه بخواید قبل از اینکه حکم نهایی صادر بشه، فوراً اموال همسرتون رو توقیف کنه. این کار برای جلوگیری از اینه که همسرتون وقت پیدا کنه و اموالش رو به نام کس دیگه ای بزنه.

۵.۴. تشکیل جلسه رسیدگی

بعد از ثبت دادخواست، دادگاه یک جلسه برای رسیدگی به پرونده تعیین می کنه. تو این جلسه:

• شما (یا وکیلتون) و همسرتون (یا وکیلش) باید حاضر بشید.
• هر دو طرف دفاعیات و مدارک خودشون رو ارائه می دن.
• قاضی به صحبت های طرفین گوش میده و مدارک رو بررسی می کنه.

۵.۵. صدور حکم مبنی بر پرداخت مهریه

بعد از بررسی های لازم، قاضی حکم به پرداخت مهریه صادر می کنه. این حکم می تونه به صورت پرداخت یکجا یا اقساطی باشه (اگه همسر شما اعسار خودش رو ثابت کنه). یادتون باشه که این حکم باید قطعی بشه؛ یعنی مهلت اعتراض (تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) بگذره یا اعتراض ها بررسی و رد بشن.

۵.۶. اجرای حکم در اجرای احکام مدنی دادگاه

وقتی حکم قطعی شد و همسرتون مهریه رو پرداخت نکرد، باید پرونده رو به «اجرای احکام مدنی دادگاه» بفرستید:

• معرفی اموال و دارایی های زوج: تو این مرحله، شما باید اموال و دارایی های همسرتون رو به اجرای احکام معرفی کنید.
• صدور دستور توقیف و فروش اموال: اجرای احکام دستور توقیف همون اموالی که شما معرفی کردید یا دادگاه شناسایی کرده رو صادر می کنه. بعد از توقیف، اگه لازم باشه، اموال به مزایده گذاشته میشن و از محل فروش اون ها، مهریه شما پرداخت میشه.
• امکان صدور حکم جلب: اگه همسرتون هیچ مالی برای پرداخت مهریه نداشته باشه و اعسار خودش رو هم ثابت نکنه، ممکنه دادگاه حکم جلب اون رو صادر کنه.

۵.۷. مزایا و معایب روش دادگاهی

مراجعه به دادگاه هم مثل هر روش دیگه ای جنبه های مثبت و منفی خودش رو داره:

• مزایا:
  • پوشش جامع تر: در موارد پیچیده یا وقتی مرد مهریه رو انکار می کنه، دادگاه می تونه به همه ابعاد حقوقی پرونده رسیدگی کنه.
  • تأمین خواسته: امکان درخواست تأمین خواسته به شما این اجازه رو میده که قبل از صدور حکم نهایی، اموال همسرتون رو توقیف کنید.
• معایب:
  • هزینه بیشتر: هزینه های دادرسی تو دادگاه معمولاً بیشتر از روش ثبتیه (حدود ۳.۵ درصد از مبلغ مهریه).
  • طولانی بودن روند: فرآیند رسیدگی تو دادگاه به دلیل نیاز به تشکیل جلسات، ابلاغ ها و امکان اعتراض، معمولاً طولانی تره.
  • امکان درخواست اعسار: مرد می تونه تو دادگاه درخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت یکجا) رو بده که این موضوع خودش روند رو طولانی تر می کنه.

۶. اعسار زوج از پرداخت مهریه (یک جنبه خیلی مهم پرونده)

یکی از مهمترین چالش هایی که ممکنه تو مسیر گرفتن مهریه باهاش روبرو بشید، درخواست «اعسار» از طرف همسرتونه. اعسار یعنی چی؟ بیاین با هم بررسی کنیم.

۶.۱. مفهوم اعسار: ناتوانی مالی زوج در پرداخت یکجای مهریه

اعسار به زبان ساده یعنی اینکه مرد ثابت می کنه که توانایی مالی نداره تا کل مهریه رو یکجا و یک باره پرداخت کنه. این وضعیت فقط در مورد مهریه های «عندالمطالبه» مطرح میشه. اگه مهریه «عندالاستطاعه» باشه، از اول زن باید استطاعت مالی مرد رو ثابت می کرده و دیگه جایی برای درخواست اعسار نیست.

۶.۲. شرایط درخواست اعسار

مرد فقط در صورتی می تونه درخواست اعسار بده که مهریه «عندالمطالبه» باشه. این یک نکته کلیدیه که باید همیشه یادتون باشه.

۶.۳. نحوه اثبات اعسار توسط زوج

اینجا دیگه بار اثبات روی دوش مرده. اون باید به دادگاه ثابت کنه که واقعاً نمی تونه مهریه رو یکجا بده. چطور؟

• ارائه استشهادیه: مرد باید چند نفر شاهد معتبر معرفی کنه که شهادت بدن اون توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداره.
• صورت حساب بانکی: ارائه صورت حساب های بانکی نشون میده که چقدر پول تو حسابش داره یا نداشته.
• گواهی عدم اشتغال: اگه بیکاره یا درآمد کمی داره، گواهی اون رو ارائه میده.
• لیست اموال: مرد باید لیست تمام دارایی ها و بدهی هاش رو به دادگاه بده تا وضعیت مالیش شفاف بشه.
• و…: هر مدرک دیگه ای که ناتوانی مالیش رو ثابت کنه.

۶.۴. پیامدهای پذیرش اعسار: تقسیط مهریه

اگه دادگاه درخواست اعسار مرد رو قبول کنه، دیگه مرد مجبور نیست کل مهریه رو یکجا بده. در عوض، مهریه «تقسیط» میشه. یعنی مرد باید اون رو به صورت قسط های ماهیانه یا در بازه های زمانی مشخصی پرداخت کنه.

میزان اقساط و مدت زمان پرداخت مهریه کاملاً به تشخیص قاضی بستگی داره. قاضی با توجه به میزان مهریه، وضعیت مالی مرد، شغل و درآمدش، و تعداد فرزندان (اگه داره) تصمیم می گیره که هر ماه چقدر باید پرداخت بشه.

۶.۵. نکاتی برای زوجه: امکان اعتراض به درخواست اعسار

به عنوان زن، شما هم اینجا بی دفاع نیستید. شما می تونید به درخواست اعسار مرد اعتراض کنید. اگه مدارکی دارید که نشون میده مرد برخلاف ادعاش، توانایی مالی داره (مثلاً حساب بانکی پنهان، ملکی به نام کس دیگه ای داره که در واقع مال خودشه، یا درآمد واقعی اش بیشتر از چیزیه که اعلام کرده)، می تونید اون ها رو به دادگاه ارائه بدید و به حکم اعسار اعتراض کنید. اینجا کمک گرفتن از یک وکیل متخصص می تونه خیلی مفید باشه.

۷. هزینه های دریافت مهریه

قبل از اینکه برای گرفتن مهریه اقدام کنید، بهتره بدونید که این فرآیند ممکنه یک سری هزینه ها هم داشته باشه. این هزینه ها بسته به اینکه از چه طریقی اقدام کنید، فرق می کنه.

۷.۱. هزینه از طریق اجرای ثبت

• هزینه دفترخانه برای صدور اجرائیه: وقتی برای صدور اجرائیه به دفترخونه ای که عقد رو ثبت کرده مراجعه می کنید، یک هزینه اولیه باید پرداخت کنید. این هزینه معمولاً بین پانصد هزار تا دو میلیون تومان متغیره، بستگی به تعداد برگه ها و مراحل اداری داره.
• هزینه نیم عشر دولتی: این هزینه معادل یک بیستم (۵ درصد) از کل مبلغ مهریه ست. نکته مهم اینه که این نیم عشر دولتی فقط در صورتی دریافت میشه که شما موفق به وصول مهریه بشید. یعنی اگه مهریه رو گرفتید، اون وقت این هزینه رو باید پرداخت کنید.

۷.۲. هزینه از طریق دادگاه

• هزینه دادرسی: اگه تصمیم بگیرید از طریق دادگاه اقدام کنید، باید هزینه دادرسی رو پرداخت کنید. این هزینه معادل ۳.۵ درصد از کل مبلغ مهریه ست. یعنی اگه مهریه شما ۱۰۰ سکه باشه، باید ۳.۵ درصد ارزش نقدی اون رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید.
• امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی توسط زوجه: خبر خوب اینه که اگه شما به عنوان زن، توانایی پرداخت هزینه دادرسی رو نداشته باشید، می تونید از دادگاه درخواست «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی» رو بدید. اگه دادگاه درخواست شما رو قبول کنه، موقتاً از پرداخت این هزینه معاف میشید و بعداً اگه مهریه رو گرفتید، باید اون رو پرداخت کنید.

۷.۳. سایر هزینه ها

غیر از موارد بالا، ممکنه یک سری هزینه های دیگه هم تو مسیر پیش بیاد:

• هزینه وکیل: اگه تصمیم بگیرید از وکیل متخصص کمک بگیرید، حق الوکاله اون هم به هزینه ها اضافه میشه. البته خیلی وقت ها کمک وکیل می تونه فرآیند رو سریع تر و بدون دردسرتر کنه و ارزش این هزینه رو داشته باشه.
• کارشناسی اموال: اگه برای توقیف اموال، نیاز به کارشناسی و تعیین ارزش اون ها باشه (مثلاً ارزش یک ملک یا خودرو)، باید هزینه کارشناسی رو هم پرداخت کنید.
• هزینه های جانبی: هزینه هایی مثل کپی مدارک، رفت و آمد، و… هم ممکنه پیش بیاد.

۸. مدت زمان دریافت مهریه چقدره؟

یکی از سوالات پرتکرار و البته مهم اینه که چقدر طول می کشه تا مهریه به دست زن برسه؟ خب، راستش رو بخواهید، نمی شه یک عدد دقیق و ثابت داد، چون عوامل مختلفی روی این زمان تاثیر می ذارن.

۸.۱. تفاوت در روش ثبت و دادگاه

• روش ثبت: معمولاً اگه از طریق اداره ثبت اقدام کنید و همسرتون اموال قابل توقیف داشته باشه، فرآیند سریع تر پیش میره. این روش می تونه از چند ماه تا یک سال طول بکشه.
• روش دادگاه: اگه از طریق دادگاه اقدام کنید، به دلیل نیاز به تشکیل جلسات متعدد، ابلاغ ها، امکان اعتراض به حکم اولیه، و درخواست اعسار از طرف مرد، فرآیند معمولاً طولانی تره و ممکنه از ۶ ماه تا چند سال هم به درازا بکشه.

۸.۲. عوامل موثر بر طولانی شدن فرآیند

یک سری عوامل هستن که می تونن روی زمان دریافت مهریه تاثیر زیادی بذارن و باعث طولانی شدنش بشن:

• حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی: اگه اداره ثبت یا شعبه دادگاه شلوغ باشه، مسلماً پرونده شما هم کندتر پیش میره.
• شناسایی اموال: اگه پیدا کردن اموال همسرتون سخت باشه، یا اون هیچ مالی به اسم خودش نداشته باشه، فرآیند طولانی تر میشه.
• پیچیدگی پرونده: اگه پرونده شما جنبه های پیچیده حقوقی داشته باشه یا مرد ادعاهای مختلفی (مثل پرداخت قبلی مهریه) مطرح کنه، نیاز به بررسی های بیشتر و در نتیجه زمان طولانی تر داره.
• درخواست اعسار: همونطور که گفتیم، اگه همسرتون درخواست اعسار بده و دادگاه هم باهاش موافقت کنه، مهریه قسط بندی میشه و طبیعتاً دریافت کامل اون زمان زیادی می بره.

۸.۳. تخمین زمانی

با توجه به همه این ها، می تونیم یک تخمین کلی بزنیم که دریافت مهریه می تونه بین ۴ ماه تا ۱ سال یا حتی بیشتر طول بکشه. این زمان کاملاً تقریبیه و بسته به جزئیات پرونده شما و همکاری یا عدم همکاری همسرتون متفاوته.

۸.۴. اهمیت کمک گرفتن از وکیل برای تسریع کار

برای اینکه این فرآیند تا حد امکان سریع تر و بدون دردسر پیش بره، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص مهریه و حقوق خانواده خیلی مهمه. وکیل با تجربه خودش می تونه بهترین مسیر رو بهتون نشون بده، مدارک رو درست و کامل آماده کنه، از حقوقتون دفاع کنه و جلوی وقت کشی های احتمالی رو بگیره. اینطوری هم خیالتون راحت تره و هم احتمال موفقیت و سرعت پرونده تون بالاتر میره.

۹. عواقب اجرا گذاشتن مهریه

اجرا گذاشتن مهریه، هم برای مرد و هم برای زن، یک سری عواقب و پیامدهای حقوقی و حتی روانی داره که دونستن اون ها قبل از شروع فرآیند، لازمه.

۹.۱. عواقب برای زوج (مرد)

• توقیف اموال (منقول و غیرمنقول): مهمترین عواقب برای مرد، توقیف اموالشه. این اموال می تونه شامل حساب های بانکی، حقوق ماهانه، ماشین، خانه (به جز مستثنیات دین) و هر دارایی دیگه که به نامش باشه، بشه.
• توقیف حقوق و مزایا: بخشی از حقوق و مزایای دریافتی مرد (یک سوم یا یک چهارم، بسته به اینکه فرزند داشته باشه یا نه) می تونه برای پرداخت مهریه توقیف بشه.
• ممنوع الخروجی: اگه زن درخواست بده و دادگاه موافقت کنه، مرد ممنوع الخروج میشه و تا زمانی که مهریه رو پرداخت نکرده یا تکلیفش مشخص نشده، نمی تونه از کشور خارج بشه.
• حکم جلب: در صورتی که مرد توانایی پرداخت مهریه رو داشته باشه اما از پرداختش خودداری کنه و اعسار خودش رو هم نتونه ثابت کنه، دادگاه می تونه حکم جلب اون رو صادر کنه.
• معامله به قصد فرار از دین: اگه مرد بعد از مطالبه مهریه، اموالش رو به نام کس دیگه ای بزنه تا مهریه رو پرداخت نکنه، این کار «معامله به قصد فرار از دین» محسوب میشه که جرمه و برای مرد مجازات داره و اون معامله هم باطله.

۹.۲. عواقب برای زوجه (زن)

• طولانی شدن فرآیند: همونطور که گفتیم، فرآیند مطالبه مهریه، خصوصاً اگه مرد همکاری نکنه یا اعسار بده، ممکنه خیلی طولانی بشه و زن رو از نظر زمانی و روانی درگیر کنه.
• هزینه های دادرسی: با اینکه در بعضی موارد میشه از پرداخت هزینه دادرسی اعسار گرفت، اما به هر حال این فرآیند خالی از هزینه نیست و زن ممکنه مجبور باشه بخشی از هزینه ها رو خودش پرداخت کنه.
• فشار روانی و عاطفی: درگیر شدن تو پرونده های حقوقی خانواده، خصوصاً مهریه، می تونه فشار روانی و عاطفی زیادی رو برای زن به همراه داشته باشه و زندگی روزمره اون رو تحت تاثیر قرار بده.

۱۰. بهترین روش برای دریافت مهریه (توصیه های کاربردی)

حالا که با هر دو روش مطالبه مهریه (ثبتی و دادگاهی) و مزایا و معایبشون آشنا شدید، ممکنه این سوال براتون پیش بیاد که کدوم روش برای من بهتره؟ بیاین یک مقایسه نهایی داشته باشیم و یک سری توصیه کاربردی بهتون بگیم.

مقایسه مجدد روش ثبت و دادگاه

ویژگی	روش اجرای ثبت	روش دادگاه خانواده
سرعت	معمولاً سریع تر	معمولاً کندتر
هزینه	هزینه اولیه کمتر، نیم عشر در صورت وصول	هزینه دادرسی (۳.۵٪ مهریه) بیشتر، امکان اعسار
نیاز به شناسایی اموال	در صورت شناسایی اموال موثرتر	حتی بدون شناسایی اولیه امکان پیگیری هست
پیچیدگی پرونده	برای موارد ساده و بدون اختلاف	برای موارد پیچیده، انکار مهریه، اعسار
ممنوع الخروجی	سریع تر	کمی طولانی تر

توصیه به شروع از طریق اجرای ثبت در صورت شناسایی اموال

اگه شما اطلاعاتی از اموال همسرتون دارید (مثلاً می دونید ماشین داره، حساب بانکی مشخصی داره یا ملکی به نامش هست)، بهترین کار اینه که از طریق اداره ثبت اقدام کنید. این روش هم سریع تره و هم هزینه های کمتری داره. خیلی وقت ها همین که پرونده از طریق ثبت شروع میشه و مرد می بینه که جدیت شما در گرفتن حقوقتونه، به توافق میرسه.

توصیه به اقدام از طریق دادگاه در صورت پیچیدگی یا عدم شناسایی اموال

اما اگه:

• هیچ اطلاعی از اموال همسرتون ندارید.
• همسرتون ادعا می کنه که مهریه رو داده یا کلاً مهریه رو انکار می کنه.
• یا اگه از طریق ثبت اقدام کردید و به نتیجه نرسیدید (و گواهی عدم کفایت اموال رو از ثبت گرفتید).

در این صورت، بهترین راه مراجعه به دادگاه خانواده است. با بخشنامه جدید قوه قضائیه هم، می تونید مستقیماً برید دادگاه. این روش امکانات بیشتری مثل تأمین خواسته رو بهتون میده که می تونه جلوی انتقال اموال رو بگیره.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص پیش از هر اقدام

شاید مهمترین توصیه ما این باشه: قبل از اینکه هر اقدامی بکنید، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده و مهریه مشورت کنید. هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و یک وکیل باتجربه می تونه با بررسی دقیق وضعیت شما، بهترین و سریع ترین راه رو بهتون نشون بده. وکیل می تونه بهتون کمک کنه مدارک رو کامل کنید، دادخواست رو درست بنویسید، تو دادگاه از حقتون دفاع کنه و خلاصه، این مسیر پرفراز و نشیب رو براتون هموارتر کنه.

به یاد داشته باشید که مهریه حق شماست و با آگاهی و پیگیری درست، می تونید اون رو مطالبه کنید. تنها نیستید و برای این مسیر، کمک های حقوقی متخصص در کنارتون هستن.

سوالات متداول

آیا بعد از بخشش مهریه، می تونم دوباره اون رو مطالبه کنم؟

بستگی داره چطور مهریه رو بخشیده باشید. اگه بخشش مهریه به صورت رسمی و در یک سند محضری یا اقرارنامه رسمی انجام شده باشه و شما در قبال بخشش، چیزی دریافت کرده باشید (یا به اصطلاح اسقاط کافه خیارات کرده باشید)، معمولاً دیگه نمی تونید مهریه رو مطالبه کنید. اما اگه بخشش به صورت شفاهی یا عادی بوده و یا به صورت هبه و بدون قصد برگشت بوده، ممکنه تحت شرایطی قابلیت برگشت داشته باشد. حتماً با یک وکیل مشورت کنید تا شرایط دقیق شما بررسی شود.

اگر دفترخانه محل عقد دور باشه، چطور می تونم اقدام کنم؟

اگه قصد دارید از طریق اجرای ثبت اقدام کنید، چاره ای جز مراجعه به همان دفترخانه محل وقوع عقد (برای صدور اجرائیه) ندارید. اما اگه محل اقامت زوج در شهر دیگری باشد، می توانید بعد از صدور اجرائیه از دفترخانه، پیگیری پرونده را در اداره ثبت همان شهر انجام دهید. اگر هم از طریق دادگاه اقدام کنید، می توانید در دادگاه محل اقامت زوج یا در بعضی موارد در دادگاه محل اقامت خودتان دادخواست بدهید که این گزینه رفت وآمد شما را کمتر می کند.

اگر همسرم سند ازدواج رو پنهان کرده باشه، چه باید بکنم؟

اگه به سند ازدواجتون دسترسی ندارید، نگران نباشید. می تونید با مراجعه به همون دفترخانه ای که عقدتون رو ثبت کرده، درخواست یک رونوشت برابر اصل از سند ازدواج رو بدید. دفترخانه ها موظفند این رونوشت رو بهتون تحویل بدن.

آیا خودروی لیزینگی یا اموال صلح عمری قابل توقیف هستن؟

خودروی لیزینگی به صورت عادی قابل توقیف هست، اما به این نکته مهم توجه کنید که تا وقتی بدهی شرکت لیزینگ (مرتهن) پرداخت نشده، حقوق اون شرکت در اولویته و بعد از تسویه بدهی، می تونید از محل ارزش خودرو، مهریه رو بگیرید. در مورد اموال صلح عمری، تا زمانی که مصالح (کسی که صلح کرده، مثلاً پدر شوهر) در قید حیات باشه و مالکیت کامل به همسر شما منتقل نشده، معمولاً امکان توقیف اون مال وجود نداره.

آیا می تونم همزمان با درخواست مهریه، حساب های بانکی و حقوق همسرم رو مسدود کنم؟

بله، هم از طریق اداره ثبت و هم از طریق دادگاه (با درخواست تأمین خواسته) می تونید درخواست توقیف حساب های بانکی و بخشی از حقوق همسرتون رو بدید. تو اداره ثبت، بعد از ابلاغ اجرائیه و پایان مهلت ۱۰ روزه، می تونید این درخواست رو مطرح کنید. تو دادگاه هم، همزمان با ثبت دادخواست مطالبه مهریه، می تونید درخواست تأمین خواسته بدید تا قبل از صدور حکم نهایی، اموال و حقوق ایشون توقیف بشه.

اگر همسرم اموالی به نام خودش نداشته باشه، آیا می تونم مهریه بگیرم؟

اگه همسرتون هیچ مالی به نام خودش نداشته باشه و اثبات کنه که توانایی مالی هم برای پرداخت یکجای مهریه رو نداره (اعسار)، مهریه شما به صورت قسطی و در اقساطی که دادگاه تعیین می کنه، پرداخت میشه. در این شرایط، حتی اگه هیچ مالی برای توقیف نباشه، باز هم حق مهریه شما پابرجاست و با تعیین قسط، ایشون موظف به پرداخت میشه.

تعیین سقف برای مهریه در سال جاری اجرایی شده؟

خیر، تا به حال هیچ قانون رسمی برای تعیین سقف مهریه اجرایی نشده. فقط پیشنهاداتی در این زمینه مطرح شده و در حال بررسی است. بنابراین، مهریه ای که در عقدنامه شما ثبت شده، معتبره و قابل مطالبه است.

آیا ترک منزل تأثیری بر حق مطالبه مهریه داره؟

ترک منزل (بدون دلیل موجه و بدون اجازه همسر) ممکنه روی حق نفقه شما تاثیر بذاره و باعث بشه نفقه به شما تعلق نگیره، اما به صورت مستقیم تأثیری بر حق مطالبه مهریه شما نداره. مهریه با عقد نکاح به شما تعلق گرفته و یک دین بر عهده مرد است که تحت هر شرایطی (به جز بخشش رسمی) باید پرداخت بشه.

اگر مهریه عندالاستطاعه باشه، مراحل مطالبه چگونه است؟

اگه مهریه شما عندالاستطاعه باشه، شما باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کنید و همزمان با درخواست مهریه، توانایی مالی همسرتون رو برای پرداخت مهریه ثابت کنید. بار اثبات اینجا بر عهده شماست. باید مدارکی مثل سند ملک، خودرو، حساب بانکی، فیش حقوقی یا هر دلیل دیگری که نشان دهنده توانایی مالی همسرتون هست رو به دادگاه ارائه بدید.

مهریه شامل چه چیزهایی میشه؟ (سکه، مال، وجه نقد)

مهریه می تونه هر چیزی باشه که ارزش مالی و مشخصی داشته باشه و دو طرف روی اون توافق کرده باشن. رایج ترین نوع مهریه، سکه طلاست. اما می تونه شامل وجه نقد (پول)، ملک، خودرو، زیورآلات، یا حتی آموزش یک مهارت خاص هم باشه. مهم اینه که تو سند ازدواج به صورت واضح و مشخص قید شده باشه.