کیانوش عیاری در بیمارستان بستری شده است

آفتاب نیوز :

شاهین امین منتقد سینما و مدیر نشست نقد و بررسی فیلم «آنسوی آتش» گفت: از اینکه کیانوش عیاری به عنوان فیلمسازی همیشه پرانرژی در 15 ماه اخیر دچار کسالت شده است بسیار متاسف و غمگینم. در 12 سال گذشته این سینماگر در مسیر کاری خود شرایط سختی را تجربه کرده که تنها ناشی از سوءتفاهم ها و سو تعبیرها بوده است. در حالی که عیاری علاوه بر اینکه یک فیلمساز درخشان است، همواره بدون هیاهو، نگاهی مصلحانه به شرایط و مسایل مختلف دارد.

وی ادامه داد: زمانی که برای اولین بار «آنسوی آتش» را دیدم شانزده ساله بودم. پس از جشنواره ماهنامه فیلم مجموعه ای از یادداشت های کوتاه منتقدین را منتشر می کرد. زمانی که یادداشت ها را می خواندم حس می کردم که شاید فیلم حوصله سربری باشد اما پس از آنکه فیلم را دیدم، بسیار برایم سحرآمیز و جذاب بود. از نظر من «آنسوی آتش» یکی از بهترین آثار عیاری و یکی از فیلم های خوب سینمای پس از انقلاب است.

او بیان کرد: «آنسوی آتش» به راحتی می توانست فیلمی سیاسی یا شعاری باشد، اما با هوشمندی فیلمساز مسیر دیگری را طی کرد. فیلمی که حتی جدا از جنبه های مختلف آن یک سویه عاشقانه متفاوت و جذاب هم دارد، موضوعی که تا آن زمان در دهه 60 سینمای ایران بی سابقه یا حداقل کم سابقه بود.

امین ادامه داد: کیانوش عیاری به دلیل تجربه زیسته، خود آموختگی سینما و نگاه ژرف به جامعه پیرامون خود و … آن چنان تسلطی دارد که کارگردانی در فیلم هایش دیده نشود. درصورتی که تمام عناصر در تصاویر فیلم های او چیده یا انتخاب شده هستند. مهمترین ویژگی که به آثار عیاری قوت می بخشد، فضاسازی های دقیق بدون هرگونه نمایش و جلوه گری است.

این منتقد افزود: عیاری حتی گاهی به شکل افراطی از هرگونه نمایش کارگردانی دوری می کند و به تبع آن به سایر عناصر فیلم مانند بازیگر، فیلمبردار و… و. اجاز نمایش و اغراق نمی دهد. مگر مواردی معدود که روایت ایجاب می کرده است. به همین سیاق احساسات گرایی غلو شده و افراطی هم جایی در آثارش ندارد. به عنوان مثال در فیلم «بودن یا نبودن» تمرین و آماده سازی فصل مربوط به اعلام و خبر مرگ مغزی درگیرهای بعد در بیمارستان، چند روز طول کشید تا به صورت پیوسته در یک سکانس با حرکات پیچیده دوربین فیلمبرداری شود. فصل بسیار درخشانی هم شد اما تنها به دلیل جلوگیری از نمایش کارگردانی، عیاری آن سکانس طولانی را تقطیع کرد زیرا اثر و اصولی که به آنها باور دارد برایش مهم تر از جلوه گری خود است.

امین افزود: پس از جایزه فیپا کن عیاری جایزه ای را دریافت کرد که اگر اشتباه نکنم- چون دقیق در خاطر ندارم- نامش جایزه فرهنگ و هنر فرانسه است. فرهیختگان و اهل هنر فرانسه سالانه تنها به یک اثر هنری این جایزه را اهدا می کنند که در آن سال «آنسوی آتش» انتخاب می شود و بعد از آن، فرانسوی ها از عیاری می خواهند فیلمی در این کشور بسازد و به او فرصت می دهند یک سال در آنجا اقامت داشته باشد تا با محیط آشنا شده و فیلمنامه را بنویسید. او آن زمان قول ساخت «دو نیمه سیب» را به تهیه کننده ای داده بود و تنها بخاطر یک قول شفاهی پذیرفتن آن پیشنهاد را موکول می کند به یک سال بعد که البته به دلیل ماجراهایی عجیب «دو نیمه سیب» تولید بسیار بیش از یک سال طول می کشد و آن فرصتاز دست می رود. اما همین انتخاب و رویکرد نشان دهنده وجه اخلاقی در شخصیت عیاری است.

هوشنگ گلمکانی کارگردان و منتقد سینما نیز گفت: دو فیلم هشت میلیمتری عیاری در روز اول هفته فیلم او در موزه سینما نمایش داده شد و خاطرات بسیاری را برای من زنده کرد. فیلم های هشت میلیمتری با مشقت زیادی ساخته می شدند. «آنسوی آتش» ریشه در یکی از فیلمی هشت میلیمتری از عیاری دارد که درباره داستان دو برادر است که در کنار دکل های نفتی، بطری جمع می کنند. عیاری بسیار زود در سینمای ایران صاحب امضا شد و فیلمسازی مولف نام گرفت.

وی افزود: در مقطعی فیلمسازان سینمای آزاد می توانستند حیات سینمای هنری ایران را ادامه دهند اما تنها تعدادی به فعالیت خود ادامه دادند. امروزه کیانوش عیاری شاخص ترین فرد در میان آن جمع است که هنوز به فعالیت خود در سینمای ایران ادامه می دهد. این فیلمساز از نسلی به شمار می رود که توانستند تشخص خود را در دوره های مختلف حفظ کنند و به غیر از کیانوش عیاری، محمدعلی سجادی و علیرضا داوودنژاد فرد دیگری را به یاد نمی آوریم که در مسیر اعتقادی خود در سینما باقی مانده باشند.

گلمکانی ادامه داد: «آنسوی آتش» در دورانی ساخته شد که فیلم های ملودرام و سیاسی بازار گرمی داشتند، اما عیاری به دلیل روحیه خاص خود فیلمی ساخت که شباهتی به سینمای آن زمان نداشت.

او در ادامه گفت: علت اصلی علاقه مندی من به کارهای عیاری این است که گویی شخص کارگردان در فیلم غایب است و این موضوع اوج پختگی یک کارگردان به حساب می آید. کیارستمی نیز در پی رقم زدن این مسیله بود. این مسیله توانایی ویژه ای می طلبد و کارهای روبر برسون نیز به همین شکل بوده است.

وی خاطرنشان کرد: به یاد می آروم پیش از انقلاب و در فضای فیلم های هشت میلیمتری مربوط به سینمای آزاد، به دلیل فضای سیاسی آن سال ها، سازندگان این آثار تلاش می کردند تا حرف های مهمی را بیان کنند. آن زمان که فیلم های هشت میلیمتری عیاری را می دیدم چنین حسی داشتم و این موضوع در فیلم «تنوره دیو» نمود بیشتری دارد. زمانی که او فیلم «تنوره دیو» را درباره قنات ساخت، این موضوع می توانست سیاسی تلقی شود چراکه شکلی از شیوه زیست قدیمی در آن مطرح می شد. خصوصا در صحنه آخر فیلم اتفاق ها به گونه ای رقم می خورد که من عقیده داشتم که عیاری با تکنولوژی مخالف است و مردم را به شیوه زیست سنتی هدایت می کند.

این منتقد باسابقه بیان داشت: زمانی که اعلام شد او در حال ساخت این فیلم است، نگران بودم که بار دیگر چنین رویکردی را در پیش بگیرد. در شماره ویژه جشنواره ماهنامه فیلم در سال 66 یادداشت عیاری درباره فیلم همین موضوع بود و عنوان کرد نگران این مسیله بودم فیلم به شعار سیاسی روز تبدیل نشود و به همین دلیل از آن پرهیز کردم. این بار که پس از سی و هفت سال به تماشای فیلم نشستم به این نتیجه رسیدم که امروزه مسیله واقعیت برای من کم رنگ تر شده است و اعتقاد دارم هر فیلم اصول خود را بنا می کند و واقعیت هر اثر درون آن وجود دارد.

در ادامه این نشست رامتین شهبازی استاد دانشگاه نیز گفت: به واسطه شغلی که دارم و با دانشجویان در ارتباط هستم، می دانم که نسل جدید متاسفانه تنها با افرادی چون فرهادی و کیارستمی آشنا هستند و با عیاری و تقوایی بی گانه اند و بخشی از این مشکل به سیستم آموزشی بازمی گردد. زمانی که در دانشگاه سوره مدیر گروه سینما بودم، درس تاریخ سینمای ایران را به چارت دروس کارشناسی ارشد اضافه کردم.

وی ادامه داد: من معتقدم نباید به فیلم ها نگاه موزه ای داشته باشیم و بهتر است هفته فیلم درباره سینماگران شاخص ادامه پیدا کرده و این امر به نهادهای مختلف دیگر نیز تسری پیدا کند.

این منتقد سینما بیان داشت: موزه سینما سال ها است که به ضبط خاطرات شفاهی هنرمندان مبادرت می ورزد و این امر بسیار مهمی است. کیانوش عیاری مصداق بارز تکوین یک فیلمساز مولف است. در حوزه نظریه پردازی فیلم و هنر نظریه های مختلفی وجود دارد که برمبنای آن سینما مورد تحلیل قرار می گیرد. عیاری شخصی است که از سینمای آزاد فعالیت خود را شروع می کند و به تدریج سینمای شخصی خود را شکل می دهد. مسیر او حاصل یک نگاه تکوینی است و این سینماگر فیلم به فیلم پیشرفت کرده و سینمای خود را تکمیل می کند.

سپیده حیدرآبادی مدیر روابط عمومی موزه سینمای ایران در روز آخر از هفته فیلم کیانوش عیاری در این مجموعه گقت: از افرادی که در هفته فیلم کیانوش عیاری، کارگردان مولف سینما همراه ما بودند تشکر می کنم. امیدوارم در موزه سینما بتوانیم از گنجینه این هنرمند به صورت شایسته ای حفاظت و نگهداری کنیم. همچنین از دوستان و نزدیکان آقای عیاری و مخصوصا آقای غفارزاده که ما را در برگزاری این برنامه همراهی کردند تشکر می کنم.

مهرداد غفارزاده نیز بیان کرد: متاسفانه از سه روز گذشته وضعیت جسمانی کیانوش عیاری رو به وخامت رفته و او در بیمارستان سینا بستری است. اما همچنان به صورت تلفنی پیگیر روند ادامه این برنامه بوده است و ذهن ایشان درگیر نمایش فیلم ها و برگزاری نشست های مربوط به آثارشان در موزه سینما است. خوشبختانه امروز ایشان وضعیت بهتری دارند و فردا از بیمارستان مرخص خواهند شد. از طرف آقای عیاری از موزه سینما تشکر می کنم که این برنامه را تدارک دیدند. راه اندازی گنجینه این فیلمساز در موزه سینما مصادف با روز تولد او بود به همین مناسبت مراسمی برای او تدارک دیده شد. از مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما بابت پیگیری های ویژه ایشان بسیار سپاسگزارم.