تفاوت های اسپرد در بازارهای نقدی و آتی

در دنیای معاملات مالی درک مفاهیم پایه ای مانند «اسپرد» یکی از ارکان اساسی موفقیت در استراتژی های معاملاتی به شمار می آید. با وجود شباهت های سطحی میان بازارهای مختلف تفاوت های بنیادی نیز وجود دارند که معامله گران باید به خوبی از آن ها آگاه باشند. دو بازار اصلی که سرمایه گذاران و معامله گران حرفه ای به آن ها توجه دارند بازار نقدی (Spot Market) و بازار آتی (Futures Market) هستند. در این مقاله قصد داریم با زبانی دقیق اما قابل فهم تفاوت های اسپرد در این دو بازار را بررسی کنیم. این بررسی می تواند برای معامله گرانی که به ویژه در بازار فارکس فعالیت دارند بسیار راهگشا باشد چرا که شناخت صحیح مفهوم «اسپرد چیست» می تواند موجب بهبود عملکرد و کاهش هزینه های معاملاتی شود.

اسپرد چیست ؟

«اسپرد» به زبان ساده به تفاوت بین قیمت خرید (Ask) و قیمت فروش (Bid) یک دارایی گفته می شود. این اختلاف قیمت در واقع هزینه ای است که معامله گر برای انجام یک معامله پرداخت می کند. به عبارتی اگر یک دارایی را بلافاصله بخرید و سپس بفروشید به اندازه اسپرد متضرر خواهید شد؛ مگر اینکه بازار به نفع شما حرکت کند.

در بازارهای مالی اسپرد می تواند به دو شکل اصلی ظاهر شود:

اسپرد ثابت:

در این حالت فاصله میان قیمت خرید و فروش همیشه ثابت است صرف نظر از نوسانات بازار.

اسپرد متغیر:

در این مدل اسپرد بر اساس شرایط بازار حجم معاملات و نقدشوندگی دارایی تغییر می کند.

در بازار فارکس که یکی از محبوب ترین بازارها برای معامله گران است بروکرهای فارکس معمولاً بر اساس نوع حساب مدل قیمت گذاری و شرایط بازار اسپرد متفاوتی ارائه می دهند.

بازار نقدی چیست؟

بازار نقدی یا Spot Market بازاری است که در آن دارایی ها به صورت آنی خرید و فروش می شوند. در این بازار تسویه حساب معاملات به طور معمول در مدت بسیار کوتاهی انجام می شود (عموماً دو روز کاری). بازارهای نقدی شامل بازار فارکس بازار سهام بازار کالا و ارزهای دیجیتال هستند.

در این بازارها قیمت دارایی به صورت لحظه ای تعیین می شود و اسپرد موجود در آن به وضوح توسط عرضه و تقاضا تحت تأثیر قرار می گیرد. اسپرد در بازار نقدی یک معیار کلیدی برای هزینه ی معاملاتی و نقدشوندگی بازار محسوب می شود.

 

بازار آتی چیست؟

بازار آتی یا Futures Market بازاری است که در آن قراردادهایی برای خرید یا فروش یک دارایی در آینده اما با قیمتی مشخص در زمان حال منعقد می شود. این قراردادها معمولاً دارای تاریخ سررسید هستند و در بورس های تنظیم شده معامله می شوند. برخلاف بازار نقدی در بازار آتی معمولاً خود دارایی جابه جا نمی شود بلکه سود یا زیان ناشی از تفاوت قیمت ها مورد محاسبه قرار می گیرد.

بازار آتی ویژگی هایی مانند شفافیت قیمت اهرم بالا استانداردسازی قراردادها و حجم بالای نقدینگی دارد که آن را به یک گزینه جذاب برای معامله گران حرفه ای تبدیل کرده است.

تفاوت های ساختاری اسپرد در بازار نقدی و آتی

۱. منبع اسپرد

در بازار نقدی اسپرد ناشی از تفاوت بین قیمت عرضه و تقاضاست که توسط بازار یا بروکر فارکس تعیین می شود. اما در بازار آتی اسپرد اغلب به صورت طبیعی در فرآیند معامله به وجود نمی آید؛ بلکه بر پایه ی اختلاف قیمت بین دو قرارداد آتی مختلف یا بین قرارداد آتی و قیمت نقدی تعریف می شود.

به طور خاص:

در بازار نقدی اسپرد میان قیمت خرید و فروش یک ابزار مالی است.

در بازار آتی اسپرد می تواند میان دو تاریخ سررسید مختلف برای یک دارایی باشد (به عنوان مثال قرارداد آتی خرداد در مقابل قرارداد آتی تیر).

۲. عوامل مؤثر بر اسپرد

در بازار نقدی عواملی چون نقدشوندگی نوسان قیمت حجم معاملات و نوع بروکر فارکس می تواند باعث تغییر اسپرد شود. اما در بازار آتی اسپرد علاوه بر این عوامل تحت تأثیر عوامل بنیادین نیز قرار دارد؛ مانند نرخ بهره هزینه نگهداری پیش بینی های قیمتی و حتی انتظارات تورمی.

۳. شفافیت قیمت گذاری

در بازارهای آتی شفافیت بیشتری در تعیین قیمت ها وجود دارد زیرا معاملات از طریق بورس های متمرکز انجام می شود. اما در بازار نقدی قیمت گذاری ممکن است توسط بروکرهای فارکس مختلف متفاوت باشد خصوصاً در مدل هایی مانند Dealing Desk.

درنتیجه:

در بازار آتی اسپرد از طریق رقابت میان سفارش دهندگان در تابلوی بورس شکل می گیرد.

در بازار نقدی اسپرد ممکن است توسط بروکر تنظیم شود که در این حالت انتخاب یک بروکر فارکس معتبر اهمیت فراوانی پیدا می کند.

۴. اسپرد و نقش بروکر فارکس

در بازار نقدی بروکر نقش محوری در تعیین اسپرد دارد. به ویژه در معاملات فارکس بروکر ممکن است اسپرد ثابت یا متغیر ارائه دهد. برخی بروکرها حتی از مدل «Zero Spread» استفاده می کنند که هزینه معاملات را از کمیسیون جداگانه دریافت می کنند.

در بازار آتی معمولاً بروکرها نقشی در تعیین اسپرد ندارند چرا که معاملات از طریق بازار متمرکز صورت می گیرد و اسپرد توسط عرضه و تقاضا در صرافی ها تعیین می شود.

۵. استراتژی های معاملاتی بر پایه اسپرد

در بازار نقدی معامله گران معمولاً از اسپرد به عنوان شاخصی برای انتخاب زمان ورود و خروج استفاده می کنند. درحالی که در بازار آتی استراتژی های پیچیده تری مانند «Calendar Spread» «Intercommodity Spread» و «Intra-Market Spread» رایج هستند که بر پایه تفاوت قیمتی میان قراردادهای آتی مختلف طراحی می شوند.

 

مقایسه عددی اسپرد در بازار نقدی و آتی

فرض کنید در بازار نقدی جفت ارز EUR/USD با قیمت خرید ۱.۱۰۵۰ و قیمت فروش ۱.۱۰۴۸ معامله می شود. در این حالت اسپرد برابر است با:

اسپرد = Ask – Bid = 1.1050 – 1.1048 = 0.0002 یا ۲ پیپ

اما در بازار آتی اگر قرارداد خرداد با قیمت ۵۰ دلار و قرارداد تیر با قیمت ۵۱ دلار معامله شود اسپرد آتی برابر است با:

اسپرد = قیمت تیر – قیمت خرداد = ۵۱ – ۵۰ = ۱ دلار

در بازار آتی این تفاوت قیمت می تواند ناشی از هزینه های نگهداری انتظارات بازار و شرایط اقتصادی باشد.

تاثیر اسپرد بر سودآوری

در بازار نقدی اسپرد نقش مستقیم در سود و زیان دارد. هر چه اسپرد بیشتر باشد معامله گر باید حرکت قیمتی بیشتری را تحمل کند تا وارد سود شود. در بازار آتی نیز اگرچه اسپرد به صورت سنتی هزینه معامله نیست اما در معاملات اسپردی (Spread Trading) می تواند مبنای سود یا زیان باشد.

نقش فناوری در کاهش اسپرد

در سال های اخیر با پیشرفت فناوری های معاملاتی رقابت شدید میان بروکرهای فارکس و رشد الگوریتم های معاملاتی اسپردها به ویژه در بازار نقدی کاهش یافته اند. برخی بروکرها حتی اسپرد نزدیک به صفر را در برخی شرایط ارائه می دهند. در بازار آتی نیز توسعه ی سیستم های معاملاتی با تأخیر پایین باعث افزایش نقدشوندگی و کاهش اسپرد شده است.

ریسک های پنهان در اسپردهای پایین

گرچه اسپرد پایین برای بسیاری از معامله گران جذاب است اما باید در نظر داشت که اسپرد پایین همیشه نشانه کیفیت نیست. برخی بروکرهای فارکس ممکن است اسپرد پایین ارائه دهند اما در شرایط پرنوسان بازار آن را به شدت افزایش دهند. همچنین در مواقع اخبار اقتصادی مهم اسپردهای متغیر می توانند به شکل چشمگیری گسترش یابند.

در بازار آتی نیز اسپرد پایین میان قراردادها ممکن است نشانه ای از هم گرایی قیمت ها و پایان روند باشد که برای معامله گران اسپردی هشداری مهم است.

جمع بندی

مفهوم «اسپرد چیست» یکی از مباحث پایه ای ولی بسیار حیاتی در دنیای معاملات مالی است. تفاوت های اساسی میان اسپرد در بازار نقدی و بازار آتی ناشی از ساختار نوع دارایی روش های معامله نقش بروکر و استراتژی های معاملاتی است.

در بازار نقدی به ویژه در بازار فارکس انتخاب بروکر فارکس معتبر و شناخت اسپردهای ثابت و متغیر اهمیت بالایی دارد. درحالی که در بازار آتی درک دقیق از دینامیک قراردادهای آتی و نحوه محاسبه و تحلیل اسپرد میان آن ها می تواند منجر به معاملات سودآور شود.

نهایتاً درک تفاوت های اسپرد میان بازارهای نقدی و آتی می تواند دیدگاهی جامع به معامله گر بدهد و او را در مسیر حرفه ای شدن یاری کند.