بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ ۹۰۲ هزار و ۱۸۸ کودک در مقاطع مختلف تحصیلی از تحصیل بازمانده اند که این رقم در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به ۹۲۸ هزار و ۷۲۹ کودک رسیده است. این درحالیست که در مقابل نرخ «ترک تحصیل» در تمامی مقاطع تحصیلی با روند کاهشی همراه بوده است به طوریکه این نرخ در کل دوره های تحصیلی از ۱.۹۷ درصد در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱.۶۵ درصد در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ کاهش یافته است.
به گزارش نوتیفیکیت با توجه به کارکردهای آموزش و پرورش در تغییرات بنیادین جامعه و نقش آن در تربیت نیروی انسانی آموزش دیده به عنوان راهبردی ترین دارایی کشور سطح پوشش تحصیلی دانش آموزان و میزان دسترسی به آموزش عمومی را می توان از مهم ترین شاخص های پیشرفت و توسعه یافتگی و میزان بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل دانش آموزان را نشان دهنده تنزل جایگاه و از دست رفتن مزیت های بلندمدت تحصیل برای آحاد مردم و گسترش فقر و مشکلات اقتصادی در جامعه و بسترساز آسیب های اجتماعی و بازتولید نابرابری های اجتماعی اقتصادی و فرهنگی کشور در نظر گرفت.
بازماندگی از تحصیل را می توان پدیده ای پیچیده و چند بعدی و دارای زیست بومی متشکل از وزارت آموزش و پرورش نهادها و دستگاه های متعدد در عرصه های سیاستگذاری قانونگذاری برنامه ریزی اجرا و نظارت در عرصه های حکمرانی کشور دانست. هرچند شاخص پوشش تحصیلی به ویژه دوره ابتدایی نسبت به دهه های قبل وضعیت بهتری پیدا کرده و در حال حاضر به حدود ۹۸ درصد رسیده است اما نرخ قابل توجه ترک تحصیل دانش آموزان و وجود تعداد قابل ملاحظه ای از کودکان خارج از مدرسه یا بازمانده از تحصیل عدم تحقق اهداف مربوط به آموزش اجباری و شکست در سیاست انسداد مبادی بی سوادی که از برنامه اول توسعه کشور تاکنون در دستور کار قرار داشته است عارضه یابی و احصای علل و ریشه های اساسی پدیده بازماندگی از تحصیل و بازاندیشی در برنامه ها و ساز و کارهای مواجهه با این پدیده با رویکرد بین بخشی و فرابخشی در بالاترین سطوح حکمرانی کشور را اجتناب ناپذیر کرده است.
روند تغییرات وضعیت بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل
یکی از مهم ترین شاخص های ارزشیابی نظام آموزش و پرورش کشور «شاخص بازماندگی از تحصیل» است. بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش شاخص «بازماندگی از تحصیل» نشان دهنده درصد کودکان و نوجوانان از کل جمعیتی است که در بازه سنی رسمی یک دوره تحصیلی معین قرار دارند اما در یک سال تحصیلی مشخص در هیچ یک از دوره های تحصیل رسمی اجباری ثبت نام نکرده اند.
همچنین یکی از شاخص های تعیین کننده وضعیت دانش آموزان بازمانده از تحصیل شاخص ترک تحصیل است. براساس تعریف مرکز ملی آمار (۱۴۰۳) شاخص ترک تحصیل نیز برای دانش آموزانی به کار می رود که حین تحصیل بعد از قبولی یا مردودی به هر دلیلی نظام آموزشی را ترک کرده باشند.
بر اساس آمار وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ ۹۰۲ هزار و ۱۸۸ کودک در مقاطع مختلف تحصیلی از تحصیل بازمانده اند که در این آمار به تفکیک تعداد بازماندگان از تحصیل در مقطع ابتدایی ۱۵۶ هزار و ۸۳۵ نفر در دوره اول متوسطه ۱۹۵ هزار و ۵۶۸ نفر و در دوره دوم متوسطه ۵۴۹ هزار و ۷۸۵ نفر اعلام شده است.
همچنین نرخ ترک تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در کل دوره های تحصیلی ۱.۹۷ درصد (معادل ۲۸۷ هزار و ۶۱۷ نفر) بوده است که این نرخ در مقطع ابتدایی ۰.۹۷ درصد (۸۷ هزار و ۵۴۴ نفر) در دوره اول متوسطه ۴.۰۹ درصد (۱۴۹ هزار و ۲۸۸ نفر) و در دوره دوم متوسطه ۲.۵۹ درصد (۵۰ هزار و ۷۸۵ نفر) گزارش شده است.
اما در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ تعداد کل بازماندگان از تحصیل ۹۲۸ هزار و ۷۲۹ نفر بوده که از این تعداد ۱۷۱ هزار و ۹۹۲ نفر در مقطع ابتدایی ۱۹۸ هزار و ۱۰۹ نفر در دوره اول متوسطه و ۵۵۸ هزار و ۶۲۸ نفر در دوره دوم متوسطه بوده اند. نرخ ترک تحصیل در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ در کل دوره های تحصیلی ۱.۶۵ درصد (معادل ۲۴۷ هزار و ۲۴۲ نفر) در مقطع ابتدایی ۰.۹۱ درصد (۸۴ هزار و ۱ نفر) در دوره اول متوسطه ۳.۴۷ درصد (معادل ۱۳۰ هزار و ۴۳۲ نفر) و در دوره دوم متوسطه ۱.۶۵ درصد (معادل۳۲ هزار و ۸۰۹ نفر) اعلام شده است.
افزایش تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲-۱۴۰۱
کاهش نرخ ترک تحصیل
بر این اساس تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲-۱۴۰۱ افزایش یافته است. به تفکیک مقاطع تحصیلی تعداد بازماندگان در مقطع ابتدایی از ۱۵۶ هزار و ۸۳۵ نفر در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱۷۱ هزار و ۹۹۲ نفر در سال تحصیلی جدید رسیده است. در دوره اول متوسطه نیز این رقم از ۱۹۵ هزار و ۵۶۸ نفر به ۱۹۸ هزار و ۱۰۹ نفر و در دوره دوم متوسطه از ۵۴۹ هزار و ۷۸۵ نفر به ۵۵۸ هزار و ۶۲۸ نفر افزایش یافته است.
در مقابل اما نرخ ترک تحصیل در تمامی مقاطع تحصیلی با کاهش همراه بوده است به طوریکه نرخ ترک تحصیل در کل دوره های تحصیلی از ۱.۹۷ درصد (معادل ۲۸۷ هزار و ۶۱۷ نفر) در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱.۶۵ درصد (معادل ۲۴۷ هزار و ۲۴۲ نفر) در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ کاهش یافته است.
بر اساس این آمار اگرچه تعداد بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی جدید نسبت به سال قبل افزایش داشته اما نرخ ترک تحصیل در مقایسه با سال گذشته روند کاهشی را طی کرده است.
«نرخ خالص کودکان بازمانده از تحصیل» مستلزم شناسایی دلایل عدم حضور این افراد در مدرسه
براساس گزارشی که از سوی مرکز پژوهش های مجلس منتشر شده است آمار ارائه شده در جدول فوق مربوط به تعداد افراد متولدین ۶ تا ۱۱ سال (بازه سنی ثبت نام دوره ابتدایی)؛ متولدین ۱۲ تا ۱۴ سال (بازه سنی ثبت نام دوره متوسطه اول) و متولدین ۱۵ تا ۱۷ سال (بازه سنی ثبت نام دوره متوسطه دوم) است که به دلایل مختلف در سال تحصیلی موردنظر در هیچ مدرسه ای به عنوان دانش آموز ثبت نام نشده و در سامانه دانش آموزی وزارت آموزش و پرورش کد دانش آموزی دریافت نکرده اند. در واقع این آمار برمبنای تفاضل تعداد کد ملی دانش آموزان ثبت نام شده یک بازه سنی مشخص از تعداد کد ملی افراد متولدشده آن بازه سنی که در ایران متولد شده اند محاسبه و گزارش شده است.
با این حال ممکن است به دلایل مختلف همچون مرگ ومیر یا مهاجرت برخی از افراد متولدشده در بازه های سنی ۶ تا ۱۷ سال یا کم توانی ذهنی شدید اصولا حضور یا ثبت نام برخی از این افراد در مدارس کشور امکان پذیر نباشد. با این وجود به دلیل ضعف در سامانه های آماری و مشکلات محاسباتی این افراد در آمار بازماندگان از تحصیل محاسبه می شوند.
همچنین برخی از کودکان در مدارس غیررسمی یا شبه مدارسی همچون مدارس مسجدمحور مشغول به تحصیل شده و به دلیل مشکلات مربوط به عدم ثبت نام رسمی این کودکان در سامانه های وزارت آموزش و پرورش در طول سال تحصیلی به عنوان بازمانده از تحصیل شناسایی شوند. با این حال ممکن است این کودکان در انتهای سال تحصیلی در قالب طرح های بازماندگان از تحصیل در یکی از مدارس رسمی کشور ثبت نام شده و برای آنها کارنامه تحصیلی نیز صادر شود. در واقع این افراد مادامی که در سامانه های دانش آموزی وزارت آموزش و پرورش ثبت نام نکنند کماکان از بازماندگان تحصیل محسوب می شوند لذا احصای تعداد واقعی یا «نرخ خالص کودکان بازمانده از تحصیل» مستلزم شناسایی دلایل عدم حضور این افراد در مدرسه و حذف بخشی از افرادی است که اصولاً فاقد شرایط تحصیل و ثبت نام در مدارس کشور بوده یا به نوعی دیگر در شبه مدارس یا مدارس خارج از کشور در حال تحصیل هستند.
پایان خبر نوتیفیکیت
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "افزایش تعداد کودکان «بازمانده از تحصیل» و کاهش نرخ «ترک تحصیل»" هستید؟ با کلیک بر روی اجتماعی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "افزایش تعداد کودکان «بازمانده از تحصیل» و کاهش نرخ «ترک تحصیل»"، کلیک کنید.
